Türkiye’deki Resmi Plakalar: Çeşitleri ve Anlamları

Türkiye’deki araç plakaları, belirleyici birer numara olmanın ötesinde, aracın kullanım amacını ve sahibinin statüsünü de ifade ediyor. Bunlar arasında öne çıkan resmi plakalar, devlet veya bazı özel kurum ve kuruluşlara ait araçlarda kullanılan özel plakaları ifade ediyor. Kullanılan özel kod ve renkler sayesinde resmi görevde bulunan araçlar kolaylıkla tanınıyor ve gerekli durumlarda öncelik sağlanabiliyor. Yollarda farklı plakaya sahip bir araç gördüğünüzde neyi ifade ettiğini anlamanıza yardımcı olacak ipuçlarına şimdi birlikte göz atalım.

Resmi Plakaların Çeşitleri

Türkiye’de resmi plakalar, kullanıldıkları aracın türüne ve taşıdığı statüye göre farklılık gösteriyor. Resmi plakalar genel olarak devlete ait araçlar, diplomatik araçlar, belediye ve kamu kuruluşlarına ait araçlar gibi kategorilere ayrılıyor. Bu plakalar, aracın kamu hizmetindeki rolünü ve önemini yansıtmak için farklılaşıyor.

Siyah Plakalar

Trafikte, siyah zemin üzerinde beyaz renkli yazı kullanılan plakalara mutlaka rastlamışsınızdır. Bu tür bir kullanımlar, genel plaka tasarımından farklılaştığı için kolayca fark edilebiliyor. Siyah resmi plaka hangi kuruma ait diye düşünüyorsanız bunu cevabı: resmi hizmete tahsis edilmiş olan araçlar. Yani bakanlık, belediye ve bu tür kurumların müdürlüklerine tahsis edilen araçlarda siyah üzeri beyaz yazılı plakalar kullanılıyor. Ayrıca ambulans ve itfaiye plakları da siyah rengin kullanıldığı örneklerden. Bu alternatiflere ek olarak, kamu kurumu niteliğindeki meslek odaları birliği ve federasyonları da siyah plaka kullanabiliyor.

Kırmızı Plakalar

Resmi görevli araçların plakalarını düşününce belki de en çok akla gelen renk kırmızı. Bunun sebebi de yüksek makamdaki görevliler için tahsis edilen araç plakalarının kırmızı renkte olması. Ancak üst düzey yetkili kişilerin araçlarında rastladığımız bu kırmızının da iki farklı çeşidi mevcut. Birinde kırmızı zemin renginin üzerinde sarı yazı kullanılırken diğerinde beyaz üzeri kırmızı font karşımıza çıkıyor. Peki bu ikisi arasındaki fark ne?

Kırmızı-Sarı Plakalar

Protokol plakası olarak bilinen kırmızı-sarı plakalar, yüksek mevkideki devlet görevlileri için kullanılıyor. Cumhurbaşkanı, TBMM ve Anayasa Mahkemesi başkanları, genelkurmay başkanı, vali ve bakan araçlarında bu renkteki plakalara rastlıyoruz. Bu tür makam araçlarında, devletin yönetim kademeleriyle paralel giden bir numaralandırma yer alıyor. Herhangi bir ek almadan aşağıda sıraladığımız numaralar, kırmızı plaka üzerinde sarı yazıyla işleniyor.

• 0001 plaka: TBMM Başkanı – Yasama
• 0002 plaka: Cumhurbaşkanı Yardımcısı – Yürütme
• 0003-0036 plaka: Anayasa Mahkemesi Başkanı – Yargı
• 0004 plaka: Genel Kurmay Başkanı
• 0005 plaka: Dış işleri Bakanı
• 0007 plaka: Başbakan Yardımcısı
• 0011 plaka: Spordan Sorumlu Devlet Bakanı
• 0016 plaka: Milli Savunma Bakanı
• 0017 plaka: İçişleri Bakanı
• 0018 plaka: Maliye Bakanı
• 0021 plaka: Sağlık Bakanı
• 0023 plaka: Tarım ve Köy işleri Bakanı
• 0025 plaka: Sanayi ve Ticaret Bakanı
• 0026 plaka: Milli Eğitim Bakanı
• 0027 plaka: Turizm Bakanı
• 0028 plaka: Enerji Bakanı
• 0029 plaka: Kuvvet Komutanı
• 0030 plaka: Çevre Oran Bakanı
• 0033 plaka: Ulaştırma Bakanı
• 0035 plaka: Adalet Bakanı

Cumhurbaşkanı makam aracının üzerindeyse herhangi bir sayı veya harf bulunmuyor. Direkt olarak kırmızı zemin üzerinde altın sarısı rengiyle cumhurbaşkanlığı forsu yer alıyor. Bu fors, merkezinde parlayan bir güneş ve etrafında da tarihteki 16 büyük Türk imparatorluğunu temsil eden 16 adet yıldızdan oluşuyor. Cumhurbaşkanlığına ait diğer araçlarda ise CB 999 şeklinde plakalar kullanılıyor.

Bahsettiğimiz tüm bu plakaların haricinde de kırmızı üzeri altın sarısı yazıya sahip plakalar görebilirsiniz. Yukarıdaki kodlardan farklı olarak bu araçlarda şehir kodları gibi farklı ekler yer alabiliyor. Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri için tahsis edilen araçlarda, TBMM plakaları olarak da bilinen farklı kodlar yer alıyor. Bunlara örnek verecek olursak;

• TBMM 021
• TBMM 069
• TBMM 087

Son olarak Başkanvekili, Divan Üyesi, İdare Amiri ve valiler de kırmızı-sarı renkteki plakalı araçlara sahip olabiliyor. Bu tür araçlarda, standart plakalarda görmeye alışık olduğumuz gibi il kodları, harfler ve tanımlayıcı sayılar yer alıyor.

Kırmızı-Beyaz Plakalar

Kırmızı renge sahip olan bu plaklarda, altın sarısı kullanımından farklı olarak zeminde beyaz renk karşımıza çıkıyor. Yazılarda ise kırmızı renk tercih ediliyor. Kırmızı-beyaz plakalar, üst düzey kamu görevlilerine tahsis edilen araçlarda bulunuyor. Bu görevliler; emniyet müdürü, kaymakam ve rektör gibi kamu kurumlarında üst düzeydeki kişilerden oluşuyor.

Yeşil Plakalar 

Diplomat plakaları olarak da özetleyebileceğimiz yeşil plakalar, Türkiye’de görevlendirilen diplomatik temsilciler tarafından kullanılıyor. Yani Büyükelçilik ve Konsoloslukta çalışan görevliler, yeşil zemin üzerin beyaz font ile yazılmış plakalara sahip olabiliyor. Diplomatik dokunulmazlık ve belirli ayrıcalıklar sağlayan bu tür araçlarda ayrıca bazı kodlar da görebilmek mümkün. Görevli kişiler uluslararası görev icra ettiği için bu kodlar da bazı İngilizce kelimelerin kısaltmalarından oluşuyor.

• CC (Corps Consulaire): Konsolos makam aracı
• CG (Consul General): Diplomatik muafiyete sahip konsolosluk görevlilerine tesis edilen araçlar
• CD (Corps Diplomatique): Büyükelçi, müsteşar, ataşe gibi diplomatik görevlilerin aracı
• CM (Chef de Mission): Diplomatik muafiyete sahip büyükelçilik görevlilerinin araçları

* Bazı diplomatik topluluklarının kullandığı resmi araçlarda ise beyaz zemin üzerine yeşil yazı şeklinde kullanılıyor.

Mavi Plakalar 

Mavi zemin üzerinde beyaz font kullanılan plakalar, Emniyet Genel Müdürlüğü’ne bağlı resmi araçları ifade ediyor. Bu tür araç plakalarında, il kodundan sonra A harfi yer alıyor. A, AA ve AAA şeklinde kullanılan harflere devamında sayılar eşlik ediyor. Sonda kullanılan sayı, aynı zamanda aracın bağlı olduğu şubeyi ifade ediyor. Bu şekilde kendi içerisinde bir sınıflandırma yapılarak araçlar kişilere tahsis ediliyor. Doğrudan Jandarma’ya ait araçlarda ise A harfi yerine JAA ile JZZ arası karakter kullanılıyor.

*Plakanın zemininde beyaz renk, fontunda mavi renk kullanıldığında ise uluslararası kuruluş üyelerinin kullandığı araçları temsil ediyor.

Askeri Araçlar 

Renkli resmi plakaların yanı sıra askeri araçlar beyaz zemin üzeri siyah yazıyla kullanılıyor. Bu tür araçları ayıt etmemizi sağlayan özellikleri ise tamamen sayılardan oluşması. Askeri plakada yer alan ilk rakam, tahsis edilen kişinin rütbesini ifade ediyor.

• 0: Genelkurmay Başkanlığı
• 1: 1. Ordu Komutanlığı
• 2: 2. Ordu Komutanlığı
• 3: 3. Ordu Komutanlığı
• 4: 4. Ordu Komutanlığı
• 5: Deniz Kuvvetleri Komutanlığı
• 6: Hava Kuvvetleri Komutanlığı