Debriyaj Pedalı Kullanımı ve Sorunları

Manuel araçlarda yer alan debriyaj pedalı kimilerine göre sürüşe keyif katarken kimilerine göreyse işleri zorlaştırıyor. Her iki durumda da debriyaj pedalı kullanımına dair soru işaretleri ortaya çıkabiliyor. Düz vites olarak bilinen manuel araçlarda, vites dişlilerinin yüksek tork üretebilmesi için debriyaja ihtiyaç duyuluyor. Ancak otomatik ve yarı otomatik şanzıman sisteminde, debriyajın görevini tork konvertörü üstlendiği için debriyaj pedalına gerek kalmaz. Manuel araçların en önemli parçalarından olan debriyaj pedalında zamanla sertleşme, takılı kalma ve ses çıkarma gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Biz de hem arıza durumlarını daha iyi tespit edebilmenize yardımcı olmak hem de debriyaj pedalı kullanımına dair merak ettiğiniz soruları yanıtlamak için konuya daha yakından bakmak istedik. Gelin şimdi yaygın debriyaj pedalı sorunlarına ve konu hakkında sıkça sorulan sorulara birlikte göz atalım.

Debriyaj pedalı, manuel vitese sahip otomobillerde en sık kullanılan parçalardan biri. Bu pedala bastığınızda, debriyaj üst merkezi harekete geçer ve içerisindeki silindirle birlikte uygulanan kuvveti yağa iletir. Sonrasında yağ ile birlikte kuvvet alt merkeze taşınır ve debriyaj görevini yerine getirmiş olur. Fakat zamanla merkezlerden birinde arıza oluşabilir. Bu durumda merkez kaçırma yapar ve debriyaj pedalıyla iletilen basıncı tutamaz. Basınç tutulamadığı için ayağınızı pedaldan çektiğinizde pedalın takılı kaldığını görürsünüz.

Debriyaj Pedalı Takılı Kalınca Ne Yapılmalı?

Eğer böyle bir sorunla karşılaşırsanız ilk olarak vites geçişlerini kontrol etmeniz gerekiyor. Aracınız vites geçişi ve şanzıman ayırma yapıyorsa diğer kontrol etmeniz gereken bölüm hidrolik sıvısı. Debriyaj pedalının takılması zaman zaman hidrolik sıvısının azalmasından da kaynaklanabiliyor. Sorunun kaynağını tespit etmek, aracınızı tanımak ve yaşanan arızanın nedenlerini bilmek için oldukça önemli. Ancak sorunun çözümü için bu noktada servise gitmelisiniz. Serviste aracın arızalı parçası tespit edilir ve gerekli değişim yapılarak arıza çözülür.

Debriyaj pedalındaki sertleşme, aracınızdaki pek çok farklı sorundan kaynaklanabilir. Aslında seçeneklerin bu denli fazla olması konunun çözümü için uzmanlık ve teknik araç ihtiyacını da beraberinde getiriyor. Eğer aracınızın debriyaj pedalında sertleşme sorunu varsa vakit kaybetmeden bir servise götürmenizde fayda var. Konuya daha yakından bakacak olursak debriyaj sertleşmesinin yaygın olan birkaç farklı sebebini şöyle sıralayabiliriz:

• Baskı Balatası Sorunu

Motor ile şanzıman arasında kavrama görevi yapan baskı balata, sürtünme ile çalışır. Bu çalışma prensibi sebebiyle de belirli bir kullanım süresi bulunur. Değişim zamanı geldiğinde debriyaj pedalında buna bağlı sertleşme yaşanabilir.

• Baskı Rulmanı Sorunu

Debriyaj pedalının sert ya da yumuşak olması, baskı rulmanının sağlığına bağlı bir konu. Özellikle baskı balatasının yeni olduğu araçlarda bu tür bir sorun yaşanıyorsa arızanın kaynağı genellikle baskı rulmanıdır.

• Debriyaj Teli Sorunu

Çoğunlukla eski model araçlarda olmak üzere debriyaj pedalı tel ile çalışır. Uzun süreli ve yoğun kullanım ya da malzeme kalitesi gibi sebeplerden tel deformasyona uğrayabilir. Bu durum da sert debriyaj pedalı sorununu ortaya çıkarabilir. Ancak endişelenmenize gerek yok. Debriyaj teli genellikle uygun fiyatlı bir parçadır ve değişimi kolaydır. Eğer telli debriyaj sistemine sahip bir araç kullanıyorsanız ve pedalınız sertse ilk olarak tel mekanizmasını kontrol edebilirsiniz.

• Debriyajın Sertleşmesine Neden Olan Diğer Sorunlar

– Debriyaj pedalını hareket mekanizmasının arıza yapması

– Debriyaj çatalının deforme olması

– Baskı şemsiyesinin paslanması

Debriyajdan Ses Gelmesi 

Manuel vitesli otomobillerde debriyajdan ses gelmesi olası bir sorundur. Çözümü çok zor değil ancak biraz maliyetlidir. Debriyajdan gelen sesler iki farklı durumda ortaya çıkar.

• Rölantide ses gelir, debriyaja basıldığında kesilir
• Vites değiştirildiğinde gelir

Debriyaja Basıldığında Sesin Kesilmesi

Eğer debriyaj pedalına bastığınızda ses kesiliyorsa sorunun kaynağı büyük olasılıkla debriyaj rulmanıdır. Debriyaj seti içerisinde yer alan bu parça, baskı balata ve rulman olarak set halinde değiştirilir. Aynı zamanda işlem için aracın şanzımanının sökülmesi gerekir. İşlem süresi genellikle yarım gündür.

Vites Değişiminde Ses Gelmesi

Eğer vites değiştirirken ses duyuyorsanız sorun debriyajdan değil, şanzımandan kaynaklanıyor olabilir. Ancak sesin oluşmasının nedeni debriyaj olabilir. Debriyaj sistemi elemanlarından biri olan debriyaj merkezi, zamanla görevini yapamaz hale gelir. Bununla birlikte merkez çalışmadığında debriyaj sistemi de tam anlamıyla çalışamaz. Sonuç olarak vites değişiminde tam ayırma olmadığı için ses çıkabilir. Bu sesin bir başka nedeni de debriyaj baskısının arızalanmasıdır. Baskı arızalandığı için ayırma işlemi tam olarak gerçekleşmez. Ayırma yapamadığı için vites geçişlerinde ses çıkabilir. Bu durumda debriyaj seti değişimi ile sorun çözülebilir.

Debriyaj Pedalına Basmadan Vites Değiştirmek

Düz vites araç kullanırken en çok dikkat edilmesi gereken noktanın debriyaj pedalı olduğu öğretilir. Hatta debriyaj-gaz ayarını en hafif şekilde gerçekleştirmek ustalığın ilk belirtilerindendir. Bu nedenle debriyaj teli kopmadığı sürece debriyaja basmadan vites değiştirmek tercih edilmez. Zaman zaman yarışçıların da zamandan tasarruf etmek için bu yöntemi tercih ettiği olur. Aslında baskı-balata gibi parçaların ömrünü uzatması bakımından çok daha kötü bir yöntem olduğu söylenemez. Fakat doğru yapılmadığında şanzımanı tamamen dağıtabilir. Çünkü şanzıman ile motoru birbirinden ayıran bu pedal, aracınızı kullanırken sağlıklı bir şekilde vites değiştirmenizi sağlar. Böylece sizi pek çok dertten de kurtarmış olur.

Debriyaj Kullanmadan Nasıl Vites Değiştirilir?

Teknik olarak debriyaj pedalına basmadan da vites değiştirebilmeniz mümkün. Nasıl mı? Eğer debriyajı kullanmadan vites küçültmek veya büyütmek istiyorsanız aracın mutlaka hareket halinde olması gerekiyor. Ancak asıl önemli nokta, motor ve şanzıman arasında sıfır tork aktarımı olması.

Başlarken aracın gaz pedalına basarak belli bir devire çıkarmalısınız. Bu aralık genellikle 3500 – 4000 devir olarak tavsiye ediliyor. Daha sonra ayağınızı gazdan çekip vitesi değiştirmeniz gerekiyor. Bu kısa aralıkta aracın motor dönüş hızıyla şanzımanı eşit hale geliyor. Eğer hızlı davranmazsanız eşit dönüş hızı kaçacaktır. Vites değiştirmekte ısrarcı olursanız aracınıza zarar verebilirsiniz. Aynı zamanda trafikteki diğer sürücüleri de tehlikeye atacağınızı hatırlatmakta fayda var. Bu nedenle debriyajsız vites değiştirme yöntemini zorunda kalmadıkça kullanmamaya özen göstermelisiniz.

Yarım Debriyaj Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Geçmişten günümüze sürücüler, debriyaj kullanımı konusunda farklı teknikler geliştirdi. Bunlar arasında en yaygın olanlardan biri de yarım debriyaj yöntemi. Bu tabir, motor ile vites kutusu arasındaki bağlantı dişlilerinin ayrıldığı orta noktayı işaret ediyor. Yol koşullarının zorlayıcı olduğu dik yokuşlarda ve eğimli arazilerde yarım debriyaj tercih ediliyor. Aracın kaymadan veya stop etmeden yola tutunmasına yardımcı olan bu taktik, genellikle aracın ilk hareket ettiği anda gerçekleştiriliyor.

Peki, Yarım Debriyaj Nasıl Yapılıyor?

Yarım debriyaj yöntemini uygulamak istiyorsanız hem debriyaj hem de fren pedalına sonuna kadar basmalısınız. Sonrasında debriyajdan ayağınızı kontrollü olarak kaldırmanız gerekiyor. Bu noktada aracın hafifçe titremeye başladığını göreceksiniz. İşte debriyaj pedalındaki ayağınızı bu noktada sabitlemelisiniz. Bununla birlikte fren pedalını yavaşça serbest bıraktığınızda aracın arkaya doğru kendini salmadan rahatça harekete geçtiğini göreceksiniz. Freni bıraktıktan sonra yine gaz vermeye başlayıp bu sırada debriyajı yavaş yavaş bırakabilirsiniz.

Yarım Debriyaj Araca Zarar Verir mi?

Sürücü eğitimlerinde dahi yer alan bu yöntemin kanıtlanmış bir zararı bulunmuyor. Ancak çok sık kullanıldığında fren sistemine zarar verebileceği söyleniyor. Eğimli yollarda, arkadaki araca zarar vermeden hareket etmek ve zorlu arazilerde daha rahat bir sürüş gerçekleştirmek için yarım debriyaj yöntemi otomotiv dünyasında kabul görüyor.

Debriyaj pedalı hakkında derlediğimiz bu bilgilerin faydalı olduğunu düşünüyorsanız baskı balata hakkındaki bu içeriğimize de göz atabilirsiniz.