Diferansiyel Ne İşe Yarar?
Diferansiyel, motorlu taşıtlarda kullanılan bir aktarma organıdır. Diferansiyel, motor gücünü tekerleklere iletir. Aynı zamanda tekerleklerin farklı hızlarda dönmesi sağalar. Şimdi ise konumuza motor tarafından güç nasıl oluşturulur ve diferansiyel nedir sorularını yanıtlayarak devam edelim. Araçların çalışma sisteminde önemli bir konuma sahip olan motor, dönme kuvvetini oluşturan temel elemandır. Otomobilin tekerlek ortasındaki devir dengesini yönetir. Motor, çalışma prensibi gereğince dönme kuvveti oluşturur ve gücü şanzımana aktarır. Şanzımandaki dişlilerle bu dönme kuvveti kontrol altına alınır. Araç, önden çekişliyse akslar ile direkt olarak tekerlere aktarılır. Bu noktada araçların çekişine yönelik olarak diferansiyelin yeri farklılaşır. Önden çekişli araçlarda şanzımanın içerisinde yer alır. Arkadan itiş veya dört tekerden çekiş araçlarda şaftın ucuna bağlı ayrı bir parça olarak bulunur. Daha iyi performans elde edebilmek için diferansiyel parçaları yağlanır.
Diferansiyelin Görevleri
Diferansiyelin görevleri arasında birçok şey yer alır. En başta şanzımandan gelen kuvveti, aracın çekisine göre tekerleklere göndermekle görevlidir. Bununla beraber diferansiyel sayesinde viraj dönüşü esnasında bir tekerlek diğerinden daha çok döner. Yani, tekerleklerin dönüş hızları birbirinden farklıdır. Diferansiyel bu süreçte bir yay çizer. Tekerleklerdeki devir dengesini düzenlemeye yarayan diferansiyel dengeli sürüşü mümkün kılar. Böylelikle araç, yolun akışına göre daha rahat gidebilir. Burada önemli olan konulardan biri, diferansiyel bakımlarını aksatmamak olacaktır. Bu sayede otomobilin performansında yükseliş gözlemlenebilir. Fakat bakımlar yapılmaz ve diferansiyel arızası yaşanırsa araç kayma eğilimi gösterir. Ek bir çaba göstermeden diferansiyel kontrollerini, periyodik bakımlarla birlikte yaptırabilirsiniz. Bu sayede dişlilerin yağ durumları ve aşınıp aşınmadığı belli olur. Dengeli diferansiyelle birlikte sürüş güvenliği de sağlanacaktır.
Diferansiyel Pinyon Contası Nedir?
- Triger kayışında yağ olması
- Motorun üstünden yağ sızması
- Motor yağ seviyesinin düşük olması
Bazı sürücüler, diferansiyel pinyon contası nasıl değiştirilir sorusunu sıkça sorar. Diferansiyel pinyon contası, işlevini kaybettiğinde alanında uzman personel değişimini gerçekleştirmelidir. Aracınızın geçireceği işlem sürecinden bahsetmek size fikir vereceği için kısaca bahsedelim.
- Sızıntının kaynağı belirlenir.
- Araç kriko ya da bu iş için kullanılabilecek farklı bir ekipmanla kaldırılır.
- Değişimi yapılacak contanın yeri tespit edilir ve gerekli parçalar araçtan çıkarılır.
- Boşaltılan alan temizlenir ve yeni conta yerine takılır.
- Diferansiyel yağı kontrol edilip doldurulur.
- İşlem tamamlandıktan sonra test sürüşü yapılır.
Diferansiyel Çeşitleri
Diferansiyelin icadından bu yana ihtiyaca uygun pek çok çeşit üretilmiştir. Hatta bu diferansiyel tiplerinden bazıları kendi içinde ayrılmıştır. Açık, kilitli, sınırlı kaymalı ve elektrikli sınırlı kaymalı diferansiyel olarak çeşitlenir. Yukarıda bahsettiğimiz ve yaygın kullanılan açık diferansiyel, oluşturulan torku tekerleklere doğru ve denk olarak gönderir. Ancak tekerlekler yol şartlarına göre aynı hızda dönmeyip daha kontrollü sürüş sağlayabilir. Bazı kaynaklara göre ise açık diferansiyel tipi, kaygan zeminlerde yeterli performansı gösteremez. Şimdi ise diğer diferansiyel tiplerine bakalım.
Kilitli Diferansiyel Tipi
Kilitli diferansiyel, tekerlekler arasındaki kaymayı tamamen engelleyen bir türdür. Bu diferansiyel, tekerleklerin aynı hızda dönmesini sağlar. Ancak kilitli diferansiyel, virajlarda iç ve dış tekerleklerin farklı hızlarda dönmesine izin vermediği için sürüş konforunu etkileyebilir. Kilitli diferansiyel, off-road araçlarında ve zorlu yol koşullarında daha fazla çekiş gücü sağlamak için kullanılır. Şimdi, kilitli diferansiyel sistemi nasıl çalışır değinelim. Kilitli diferansiyel, diferansiyel sistemin yaptığı işi tersine yapabilmeye yarar. Ayrıca sistemin işleyebilmesi için aracın dört çeker olması şartı yoktur. Kilit mekanizması, iki tekerleğin bağlandığı şaftı kilitler. Yapıyı tek bir mil gibi döndürür. Kilit sayesinde tekerlek boşa dönmez ve araç patinaj esnasında tekerleğe iletilen enerjiyi azaltır. Böylelikle lastik aşınmasının da önüne geçilir. Araç gereksiz enerji harcamaz ve denge sağlanır.
Elektronik Kontrollü Diferansiyel Tipi
Elektronik kontrollü diferansiyel, elektronik sistemlerle kontrol edilen bir türdür. Bu diferansiyel, tekerlekler arasındaki kaymayı hassas bir şekilde kontrol eder. Elektronik sensörler, tekerleklerin hızını ve kaymayı sürekli olarak izler ve gücü tekerleklere optimum şekilde dağıtır. Bu sayede yol tutuşu ve çekiş performansı iyileştirilir.
Sınırlı Kaymalı Diferansiyel Tipi
Sınırlı kaymalı diferansiyel, tekerlekler arasındaki kaymayı sınırlayan bir türdür. Bu diferansiyel, kilitli ve açık tiplerin yararlı özelliklerinden oluşturulmuş sayılabilir. Sınırlı kaymalı diferansiyel tipinin kompleks bir yapısı bulunur. Sistem sayesinde dönüş hızı farkı oranları, sınırı geçtiğinde eşitleme yapılır. Örneğin açık diferansiyelin sağlayamadığı yol tutuşu bu sayede daha iyi hale getirilir.
Dinamik Torklu Diferansiyel Tipi
Elektronik kontrollü diferansiyel, elektronik sistemlerle kontrol edilen bir türdür. Bu diferansiyel, tekerlekler arasındaki kaymayı hassas bir şekilde kontrol eder. Elektronik sensörler, tekerleklerin hızını ve kaymayı sürekli olarak izler ve gücü tekerleklere optimum şekilde dağıtır. Bu sayede yol tutuşu ve çekiş performansı iyileştirilir.
Kaynaklı Diferansiyel Nedir?
Kaynaklı diferansiyel elde edebilmek için arkadan itişli aracın diferansiyel dişli kutularını sökerek iki tekerlek arasındaki noktayı kaynaklamak gerekir. Böylece iki tekerleğe aktarılan güç eşit hale gelir. Bu durum diferansiyelin özelliğini kaybettirir. Virajlarda iç taraftaki tekerlekler, dış taraftaki tekerlekler ile eşit hızda dönecektir. Tabi, bu durum yol tutuşunu düşürecektir. Fakat kasıtlı yapılan bu işlem, arkadan itişli arabalarda kontrollü kaymalar yapmaya yardımcı olur. Drift adı verilen aktivenin yapılabilmesi için yol tutuşu arabanın arka tarafından kontrollü bir şekilde bırakılır. Ancak yüksek hızlarda yol tutuşunu azalttığı için dikkat etmek gerekir. Bu durum günlük seyahat konforunu da oldukça düşürecektir.