Dizel ve benzin motorlarının en önemli parçalarından olan EGR valfi, ayrıca araçlarla ilgili en çok merak edilen parçalarından. Genellikle içten yanmalı motorlarda bulunan bu valf, araçlarda kritik bir görevi üstleniyor. Bu sebeple EGR valfi olmadan motor tasarımı gerçekleştirilemiyor. EGR valfi nedir sorusuna daha yakından baktığımızda, emisyon miktarını düzenlemeye yardımcı bir eklenti olduğunu görüyoruz. Bu sistemde, silindirler içerisinden atılmakta olan egzoz gazlarının bir miktarı, emme manifoldu üzerinden temiz hava ile karışarak silindir içerisindeki yerine geri dönüyor.
Günümüzde genellikle elektronik kontrol özelliğine sahip EGR valflerinin kullanıldığını görüyoruz. Ancak motorun işleyişi için gerekli olan bu parça hakkında pekçok merak edilen soru var. EGR valfi hangi durumlarda tıkanır, EGR valfi tıkanırsa ne olur, bu sistem iptal edilebilir mi? Tüm bu soruların cevabına gelin birlikte yanıt arayalım.
EGR Valfi Ne İşe Yarar?
EGR kısaltması, aslında İngilizcedeki “Exhaust Gas Recirculation” kelimelerinin baş harflerinden meydana geliyor. Bu kavram Türkçeye, “egzoz gazının yeniden dolaşımı” şeklinde çevriliyor. Çünkü EGR valfinin yer aldığı sistem, egzoz gazlarındaki azot oksit (NOx) miktarını azaltarak emisyon miktarını ciddi oranda düzenliyor. Normal şartlarda bu azot oksitler motor silindirlerindeki yanma sonucu ortaya çıkar. Ancak yüksek sıcaklıklardaki bu gazlar, soğutulmazsa subapların erimesine ya da yağ ömrünün kısalmasına sebep olabilir. EGR valfine bağlı parçalardan biri olan soğutma sistemiyle bu gazlar soğutulabiliyor. Sonrasında ise içeriye yeniden gönderiliyor. Bu sayede içerdeki ortalama sıcaklık düşürülmüş oluyor.
Gazın bir miktarının içeriye geri gönderilmesi sebebiyle içerdeki havanın tamamı temiz olmayacaktır. Bu nedenle bir miktar performansı kaybı oluşabilir. Ancak azot emisyonunu %30 gibi ciddi bir oranda düşürme istatistiği sayesinde bu ufak performans kaybı göz ardı edilebiliyor. Bu işlemler bazı araçlarda vakum sistemiyle yapılırken bazılarındaysa elektrikli bir motor aracılığıyla yapılıyor.
EGR Valfi Temizlenir mi?
Egzoz gazının geçtiği kanallarda zamanla kurum birikebiliyor. Üstelik sıcaklık ve zaman faktörleri sebebiyle bazı bölümlerdeki kurum tabakaları taşlaşabiliyor. Bu kısımların temizlenmesiyle valf de tekrar kullanılabiliyor. Diğer yandan EGR valf ne zaman temizlenmeli diye merak ediyor olabilirsiniz. Aslında bunu anlamak çok kolay. Eğer sistem temizliğe ihtiyaç duyuyorsa egzozdan siyah duman çıkmaya başlar, motor tekler ya da çalışmaz. Bununla birlikte motor ısısında da artış gözlenir. Aracınızın yakıt tüketimi artıyor veya gaz pedalından kaynaklı teklemeler yaşanıyorsa valf temizleme zamanının geldiğini anlayabilirsiniz. Problemler uzun süre ihmal edildiğinde ise motorda hasar meydana getirebilir.
EGR Valfi Neden Tıkanır?
Egzoz gazı emisyonunu düzenlemeye yardımcı olan EGR valfi çoğunlukla kapalı durumdadır. Eğer motordaki sıcaklığın düşürülmeye ihtiyacı yoksa kapalı kalmaya devam eder. Uzun sürüşlerde ve motor sıcaklığının arttığı zamanlar ise devreye girer. Benzinli araçlarda bir tıkanma problemi çok nadir görülmektedir. Fakat dizel araçlar için bu durum değişiklik gösterebilir. Herhangi bir EGR valfi arızası yaşandığında, aracınız motor arıza ikaz ışığını yakarak sizlere bildirecektir. Bu parçanın çalışmadığı durumlarda yaşanabilecek olumsuz senaryolar ise şu şekilde;
- Egzoz emisyon değeri yükselir.
- Motorun çalışma sıcaklığı artacağı için bir süre sonra motor arızası ile karşılaşılır.
- Sıcaklığın çok yüksek olması supapları eritir.
- Motorda tekleme ve sarsıntı sorunları yaşanır.
Aracınızın EGR valfinin arızalandığında mutlaka bir tamirciye gitmenizi tavsiye ederiz. Çoğunlukla bu parça temizlenerek yerine takılır ve bu sayede değişim yapılmasına gerek kalmaz.
EGR İptali Neden Yapılır?
Valf temizliği sonrası yeterli randıman alınamıyorsa EGR iptali yapılır. İptalin bir başka sebebi de valf değişimi için istenen yüksek fiyatlardır. Peki sadece bu nedenlerden dolayı mı EGR iptali yapılıyor? Tabii ki hayır. Bunların dışında, aracının her zaman tam performansla çalışmasını isteyen sürücüler de EGR iptali yaptırabiliyor. Böylece EGR valfi sürekli kapalı olacağı için motorlarından daha performans alabiliyorlar.
EGR İptali Nasıl Yapılır?
Eğer EGR Valfi iptali yaptırmak istiyorsanız ECU yazılım okuma cihazları kullanılan firmalarla görüşmeniz gerekiyor. İptal işlemi bazı araçlarda OBD soketi üzerinden gerçekleştirilirken bazılarında ise beyin sökülerek yapılıyor. Böylece beyin içerisindeki yazılım bilgisayar ortamına aktarılıyor. İşlemler sırasında yazılımdaki haritaları okumaya ve güncellemeye yardımcı olan ayrı bir program kullanılır. Bu program sayesinde yazılımın içerisindeki EGR haritası ve arıza kodlarının bulunduğu haritalar saptanır. Sonrasında ise iptal işlemi gerçekleştirilir. Güncellenmiş olan yazılım, motorun ECU‘suna tekrar yazdırılır ve işlem tamamlanmış olur. Bazı araçlarda EGR soketi sökülürken bazılarında ise sökülmesine gerek kalmayabilir.
EGR iptali avantajları:
- Aracın çekiş gücü yükselir.
- Motorun aldığı temiz hava miktarı artış gösterir.
- Motor egzoz elemanları, çalışma düzeni içerisinde temizlenmiş olur.
EGR İptali Zararı Var mı?
Araçta var olan bir parçayı iptal ettiğinizde bu işlemin herhangi bir zararı olup olmadığını da merak edebilirsiniz. Ancak EGR valfi iptal işleminin motora herhangi bir zararı olmadığı bilinmektedir. Bununla birlikte belirtmek gerekir ki iptal işleminin mekanik şekilde yapılması motorda hasara yol açabilir. EGR iptalinin uzmanlar tarafından ve yazılımsal yöntemler ile yapılması önerilmektedir. Çünkü mekanik yollarla yapılan iptal işleminde araç beyni EGR arızasını göstermeye devam edebilir. Devam eden süreçte, araçta beyninde ciddi problemler yaşanabilir. Diğer yandan yazılımsal iptal işlemi yapılırsa araç beyninde tanımlı olan EGR tamamen silinir. Bu yöntemle araç zaten EGR fonksiyonunu tanımaz. Siz de sorunsuz bir şekilde aracınızı kullanabilirsiniz.