Fren sistemi, içerisinde disk ve balata gibi parçaları barındıran güçlü bir yapıdır. Bu yapı sayesinde daha rahat ve güvenli yolculuk sağlanabilir. Her parça, önemli görevler üstlendiği için bakımının düzenli olarak yapılması gerekir. Pekala, fren sisteminde görev alan fren diskinin ve balatasının işlevlerini biliyor musunuz? Bugünkü içeriğimizde fren diski ve fren balatası nedir sorularına odaklanıp önemli noktalarına değineceğiz.
Fren Diski Nedir?
Fren diski, fren balataları tarafından sıkıştırılarak aracın yavaşlamasını sağlayan bir temas yüzeyi sağlar. Fren diski, fren sistemi içinde önemli bir noktada bulunur. Çünkü frene basıldığında arabanın sağa ya da sola kaymadan doğru şekilde yavaşlamasını sağlar. Fren balatası da oldukça önemlidir ama o konuya daha sonra kapsamlı olarak değineceğiz. Şimdi fren diski nasıl çalışır bahsedelim. Rotor adı da verilen fren diski, hidrolik sıvı ve fren balatasıyla birlikte çalışır. Sürücü aracı yavaşlatmak istediğinde pedala basar ve fren balatası fren diskine sürtünerek işlemi gerçekleştirir. Aynı zamanda parça, dayanıklı metalden yapılmış olsa da zamanla fren diski aşınması yaşayabilir. Diskin yamulması, paslanması ve çizilmesi yaşanabilecek sorunlar arasında yer alır. Bu durumun temel nedeni ise diskin devamlı olarak baskı altında kalmasıdır. Kontrolü yapılmayan fren diskleri, aracın dengesini bozarak sağ veya sola çekmesine neden olur. Bu sebeple oldukça tehlikelidir. Aynı zamanda fren pedalında titreme sorunları varsa fren diskinin bozulduğu olduğu anlaşılabilir. Bu noktada aşınan fren diskinin değiştirilmesi önemli bir konu olduğu için bir an önce alanında uzman servisten destek alınması gerekir.
Fren diskinin hibrit ve elektrikli araçlara sağladığı önemli bir yarar var. Diske uygulanan baskı sonucunda güçlü bir enerji meydana gelir. Ortaya çıkan enerjiyi hibrit ve elektrikli araçlar, bataryalarını şarj etmek için kullanır. Bu olaya ise rejeneratif frenleme adı verilir. Ayrıca delikli, oluklu ve standart olarak pek çok fren diski çeşidi bulunur.
Fren Balatası Nedir?
Aracın durmasına ya da yavaşlamasına yarayan fren balatası, sürücünün verdiği komuta göre kampanalara sürtünür ve dönmesini engeller. Her tekerlekte yer alan balata, tekerleğin iç alanında bulunur ve gri tonlarındadır. Sert hava koşullarına dayanıklı fren balataları, genellikle amyant ve reçine karışımdan üretilir. Genel anlamda iki tür fren balatasından bahsetmek mümkün:
- Yumuşak balata: Yaygın kullanılan bu balata türü, iyi performans sergiler. Ancak daha çabuk deforme olur.
- Sert balata: Yumuşak balatalara oranla daha uzun kullanım ömrü bulunan sert balatanın performansı çok iyi değildir.
Avrupa Birliği mevzuatlarına uygun fren balatası tercih etmeniz gerekir. Yönetmeliğe uygun parçalar, araca doğru şekilde monte edilir. Aynı zamanda yolcuların güvenli ve konforlu seyahat edebilmesi için fren balatasının bazı özellikler taşıması gerekir:
- Yüksek ısıya karşı dirençli olması
- Dışarıdan gelecek yabancı cisimlere karşı dayanıklı olması
- Çok fazla gürültü ve titreşim oluşturmaması
- Maliyetinin çok yüksek olmaması veya fiyat – performans ürünü olması
Fren Balatası Değişimi
Fren balatası devamlı olarak kuvveti yumuşatmaya çalıştığı için bazen arızalanabilir. Arızalandığında araç, aniden durup yolculuk esnasında sorun çıkarabilir. Tabi, bazen de sürücüden kaynaklı olarak fren balatası yıpranabilir. Örneğin sürücü el freni çekili haldeyken aracı kullanmaya devam ederse veya ani fren yaparsa daha hızlı arızalanma yaşanabilir. Ömrünü tamamlamış fren balatasının en kısa sürede değiştirilmesi gerekir. Fren balatası değişiminin adımlarını maddeler halinde sıralayacak olursak:
- Araç kaldırılıp tekerlekler yerinden çıkarılır.
- Fren balataları ve diskleri dikkatlice incelenir.
- Fren balataları aşınmış veya hasar almışsa sökülür.
- Ardından fren kaliperleri ve fren sıvısı incelenip yeni fren balataları takılır.
- Bütün işlemler tamamlandığında parçalar sırasıyla yeniden monte edilir.
- Fren balatası değişimi tamamlandığında aracın doğru çalışıp çalışmadığını kontrol etmek için test edilir.
Değişen balatanın ısıyı dağıtma ve emme kapasitesinin iyi olması gerekir. Ayrıca aşınmalara karşı dayanıklı ve sessiz çalışması önemlidir. Fren, sürücüler için hayati bir önem taşıdığından dolayı alanında uzman kişilerce değiştirilmelidir. Fren balatasının ömrü ise bazı kaynaklarda 4-10 bin kilometre arasındadır. Fakat fren balatası arıza belirtilerini fark ederseniz daha hızlı değiştirmeniz gerekir. Bu belirtiler ise aşağıdaki gibi:
- Yavaşlama esnasında ses duyulması
- Frenleme performansında düşüş görülmesi
- Gösterge panelinde fren uyarı ışığı yanması