Araç alırken hepimiz en az maliyetle en uzun kullanım süresini sunacak bir model bulmayı hedefliyoruz. Peki, kullanım sırasında da motor ömrünü uzatmak için bir şeyler yapılabilir mi? Yeni nesil motorlar, geçmiş modellere kıyasla çok daha uzun ömürlü. Ancak motorun bu performansı sürdürebilmesi ve en verimli şekilde kullanılabilmesi için sağlıklı olması gerekiyor. Motorun ömrünü uzatmak için yapılan bakımlar, aracın bu değerli parçasının daha sağlıklı çalışmasını sağlamakla birlikte masraflarınızı da azaltmaya yardımcı oluyor. Siz de aracınızın motor ömrünü uzatmak istiyorsanız yazımızdaki ipuçlarına mutlaka göz atmalısınız.
Periyodik Bakımlar Aksatılmamalı
Aracınızın ve motorun ömrünü uzatmak için en çok dikkat etmeniz gereken nokta periyodik bakımları aksatmamak. Bir otomobil, farklı kullanım ömrüne sahip birçok mekanik, elektrik ve elektronik parçanın bileşiminden oluşuyor. Hatta bazı parçalar sağlam gibi görünse de dayanıklılığı azalmış olabiliyor. Bu durumun ortaya çıkmasına sebep olan etmenler arasında; hava şartları, zaman, korozyon ve kimyasal maddelere maruz kalma gibi pek çok farklı nedene rastlayabilmek mümkün. Bu yüzden belirli aralıklarla araç parçalarının kontrol edilip gerekli görülmesi durumunda da değiştirilmesi gerekiyor. Aslında araç periyodik bakım aralıkları günümüzde oldukça uzadı. Eskiden beş bin km’de bir yağ değişimi kaçınılmazken artık hiç dokunulmadan 20 bin km’leri geçen otomobiller var. Yani periyodik bakımın zaman ve masraf bakımından size ekleyeceği yük konuşunda endişelenmenize gerek yok.
Periyodik bakımda iki çeşit işlem yapılıyor. Birincisi yağ ve filtreler gibi sarf malzemelerinin değiştirilmesi, ikinci ise triger gibi hayati parçaların yenilenmesi. Ayrıca her periyodik bakımda genel bir check-up da yapılıyor. Pek çok araç kullanıcısının, otomobilin garantisini bitirmek pahasına yetkili servis dışındaki merkezlerde de işlem yaptırdığını görebiliyoruz. Hem parça kalitesini korumak hem de aracın garanti kapsamında kalmasını sağlamak için yetkili servisleri tercih etmenizi tavsiye ederiz. Ancak otomobilinizi farklı servislerden birine götürseniz de araç için orijinal yedek parça kullanılmasına önem vermelisiniz. Bu noktada hem ustanız iyiyse hem de bakım aralıklarını aksatmıyorsanız yetkili servis dışındaki merkezlerde de işlem yaptırmanızda bir sakınca olmaz.
Yıpranan Triger Kayışı Daha Büyük Sorunlara Yol Açıyor
Periyodik bakım dışında triger kayışının değişim zamanlarına da kesinlikle dikkat edilmesi gerekiyor. Triger kayışı, motor üzerindeki krank mili ve eksantrik milinin birbiriyle uyumlu şekilde çalışmasını sağlıyor. Kayışın kopması ya da diş atlaması durumunda, motorunuzda onarım maliyeti oldukça yüksek arızalar meydana gelebiliyor. Triger kayışı görevini doğru yapamadığında supaplar, piston ve hatta krank bile zarar görebiliyor. Marka ve modele göre değişmekle birlikte genellikle 60-100 bin km aralığında triger kayışının değişmesi gerekiyor.
Motor Yağ Değişimi Çok Önemli
Motor yağını mutlaka zamanında ve fabrika önerisine uygun olarak değiştirmek gerekiyor. Yağ seviyesi düşük olduğunda, motor sürtünme ve aşınmaya maruz kalıyor. Bu nedenle, düzenli olarak yağ seviyesini kontrol etmek ve gerektiğinde yağ eklemek önemli. Üstelik güncel motorların neredeyse tümünde turbocharger bulunuyor. Bu turbolar, motor yağını kullanarak işleyişini gerçekleştiriyor. Ancak yağ bakımı aksatıldığında turboda arıza meydana gelebiliyor.
Diğer yandan araç motorlarının uzun ömürlü olması için sadece bakım yeterli değil. Kontrol adımlarının haricinde kullanım şekline de dikkat etmek gerekiyor. Çünkü motoru sürekli düşük ya da yüksek devirde kullanmak belirli bir zaman sonra araca zarar veriyor. Her motor, belirli bir devir aralığında çalışacak şekilde üretildiği için bu aralığın dışında kalan hız seviyelerindeki yoğun kullanım motor ömrü konusunda etkili. Çünkü otomobilin ağırlığı, şanzıman oranları gibi etkenler, motorun verimli olacağı devir aralığını belirliyor. Performanslı kullanımda, sürekli yüksek devirlerde çalışan motorun aşınması kaçınılmaz hale geliyor. Tabii böyle durumlarda sadece motor değil aktarma organları, frenler ve hatta süspansiyon bile zarar gören parçalar arasında yer alıyor.
Dizel Araçlarda DPF Temizliği
İngilizcede Diesel Particulate Filter ifadesinin kısaltmasından gelen DPF terimi, dizel araçlarda kullanılan bir egzoz emisyon sistemi bileşeni. Dizel araçlarda motor ömrünü uzatmak için dikkat edilmesi gereken kritik noktalardan biri DPF filtresinin temizlenmesi. Bu filtre, egzoz gazlarındaki kurum, is ve kül gibi zararlı partiküllerin atmosfere salınmasını engellemek için kullanılıyor. Ancak zamanla tıkanıp performansı düştüğü için temizlenmesi ve gerekli durumlarda değiştirilmesi önemli. Temizlik işlemi için sürüş hızına dikkat etmeniz çoğu zaman yeterli oluyor. Nasıl mı?
Özellikle dizel otomobilleri zaman zaman yüksek devirli yüksek performansta kullanmanız gerekiyor. 2009 yılından itibaren bütün dizel otomobillere partikül filtresi dediğimiz DPF zorunlu hale geldi. Egzoz sisteminin bir parçası olan bu filtredeki partiküllerin temizlenebilmesi için yüksek sıcaklığa ihtiyaç duyuluyor. Bunun için de egzoz gazının sıcaklığının yükselmesi gerekiyor. Ekonomik alternatifler arayan sürücüler, zaten az yaksın diye aldıkları aracı genellikle çok düşük devirlerde kullanıyor. Özellikle de iş ve okul gibi günlük kat edilen mesafeler çok kısaysa motor ısınmadan aracı kapatmak durumunda kalabiliyorlar. Araç sürekli olarak bu tempoda kullanıldığında DPF filtresinin içi partiküllerle dolmaya başlıyor. Çünkü içeride biriken kurum gibi büyük parçalı malzemeler motor ısınmadığı için yüksek sıcaklıkla yakılamıyor. Bu nedenle dizel araçlarda motor performansını artırabilmek için en az haftada bir olacak şekilde yüksek devirlere çıkabileceğiniz yolculuklar yapmanız gerekiyor.
Araçlarda bu temizlik işlemini gerçekleştirmek için iki farklı yöntem yer alıyor. Aktif Regenerasyon özelliği bulunan araçlar, belirli bir hız ve motor devri kombinasyonunda uzun bir süre yol aldığında motor kontrol birimi, DPF’yi aktif olarak temizlemek için egzoz sistemindeki sıcaklığı artırıyor. Bu da DPF içindeki partiküllerin, yüksek sıcaklık altında yanarak küçük kalıntılar halinde dışarı atılmasını sağlıyor. İşlem otomatik olarak gerçekleşse de düşük hızlı veya kısa mesafeli sürüşlerde yeterli olmayabiliyor. Pasif Regenerasyon işlemi ise aracın normal kullanımı sırasında gerçekleşiyor. Motor kontrol birimi, egzoz gazının sıcaklığı ve diğer parametrelerine dayanarak DPF’nin kendisini otomatik olarak temizlemesini sağlıyor. Ancak Pasif veya Aktif Regenerasyonun yeterli olmadığı durumlarda, özel cihazlar ve kimyasallar kullanılarak gerçekleştirilen profesyonel bir DPF temizleme işlemi gerekiyor.
Hava Filtresinin Kalitesi Kesinlikle Göz Ardı Edilmemeli
Bir motorun çalışabilmesi için nefes alması gerekiyor. Ucuz bir parça olması nedeniyle pek önemsenmeyen hava filtresi de bu hayati görevi üstleniyor. Motora giren havayı temizleyen filtre, toz ve partiküllerin yanma odasına girmesini engelliyor. Eğer motor, ihtiyacı olan havayı dışarıdan alamazsa bu durum yakıt tüketiminin artmasına sebep olabiliyor. Aslında aracınızın kalbi olan motor, kullanım noktasında bütün parçalardan etkilenebilir. Çünkü lastiklerin havasının gereğinden yüksek ya da düşük olması bile motorun zorlanmasına yol açabiliyor. Eğer debriyajınız kaçırmaya başladıysa bundan ilk etkilenecek olan yine güç ünitesidir. Özellikle aktarma organlarının sağlıksız olması motora kesinlikle daha fazla yük bindirecektir.
Motor İşleyişinin Bir Parçası: Sensörler
Günümüzün araç motorları tamamen elektronik olarak kontrol ediliyor. Bu nedenle birçok sensör, elektronik kontrol ünitesine bilgi yolluyor. Motorunuzun uzun ömürlü olması, az yakıt tüketmesi ve performansının yüksek kalabilmesi için bu sensörlerin sağlıklı çalışması geriyor. Fakat bazı sensörlerde arıza çıktığında motor çalışmaya devam edebiliyor. Bunu yapabilmek için de beyindeki referans değerleri kullanıyor. Diyelim ki hava akış sensörü yeterli bilgiyi iletmiyor, beyin hemen referans değere bakıyor ve buna göre bu bilgiyi işlemeye başlıyor. Ancak bu ortalama bir değer vereceği için gerçek değerden tabii ki farklı olacaktır. Bu durum motorun tam verimlilikle çalışmasını engelliyor. Belirli aralıklarla aracınızı bilgisayara bağlatarak bu arıza kodlarını görebilir ve motor performansını artıracak iyileştirmelerin yapılmasını sağlayabilirsiniz.
Uzun Motor Ömrü İçin Kaliteli Yakıt
Yeni nesil araçlar yakıta karşı oldukça hassas. Çünkü kalitesiz yakıtlar çok fazla kurum üretiyor ve performansı düşürüyor. Aynı zamanda yukarıda bahsettiğimiz gibi DPF filtresinin dolmasına neden oluyor. Bu partiküller uzun vadede motorun içinde birikip çamurumsu bir katman oluşturuyor. Böylece çalışma yolları tıkanan motorda performans düşüklüğü kaçınılmaz oluyor. Özellikle de gelişmiş motorlara sahip araçlarda, yüksek kükürt oranlı ya da içine bio dizel karıştırılmış olan mazotları kullanırsanız performans konusunda büyük sorunlar yaşamaya başlayabilirsiniz.
Motor Ömrünü Uzatmak İçin Aracı Rölantide Bekletmek Doğru mu?
Bazı hatalı kullanım alışkanlıkları, motor ömrünü artırmadığı gibi olumsu yönde de etki yapıyor. Örneğin kimi sürücüler motoru ısıtmak için rölantide uzun süre bekletme yoluna gidiyor. Halbuki motorun araç hareket halindeyken ısınması gerekiyor. Bunun yanı sıra motorunuzun ömrü için ideal çalışma sıcaklığı da çok önemli. Bu nedenle soğutma sistemi kontrolü, motor sağlığı konusunda hayati önem taşıyor. Fan müşiri doğru zamanda devreye giriyor mu? Termostat sağlıklı çalışıyor mu? Tüm bu bilgiler, sistemin düzgün çalışması için gerekli. Bildiğiniz gibi termostat, motorun ideal çalışma ısısında kalmasına yardımcı oluyor. Çünkü bu iş için gerekli durumlarda soğutma sıvısının akışını kesiyor. Oldukça uygun fiyatlı bir ürün olan termostatın büyük bir motor arızasına dönüşerek yüksek maliyetli bir çözüm gerektirmesini kimse istemez tabii ki. Kısaca, motorun uzun ömürlü olması için konu dönüp dolaşıp bakıma geliyor. Bu nedenle motor ömrünü uzatmak için aracınızı düzenli olarak kontrol ettirmeli ve gördüğünüz arıza ipuçlarını kesinlikle göz ardı etmemelisiniz.