Otomobiller birçok kişinin günlük hayatımızın bir parçası olarak kullandığımız ulaşım araçlarıdır. Otomobillerin kullanılabilmesi için yakıt olması gerekir. Otomobiller dizel, benzinli, lpg’li ve elektrikli olmak üzere türüne göre farklı yakıtlarla çalışabilmektedir. Dizel otomobillerin kullandığı yakıta verilen isim motorindir. Motorin ülkemizde mazot olarak bilinen bir yakıt türüdür. Özellikle son 15 yılda otomobillerdeki kullanımı yaygınlaşmıştır. Motorin hakkında detaylar yazımızın devamında. Motorin Nedir?
Motorin Nedir?
Mazot olarak bilinen motorin, karbon ve hidrojen yapı bileşenlerinden oluşan petrol türevli bir akaryakıt türüdür. Benzine göre daha zor tutuşur. tutuşması için çok daha fazla sıkıştırma yapılması gerekir. Benzine göre kaynama noktası daha yüksek ve buharlaşma eğilimi oldukça düşüktür. Haliyle depolama işlemi daha kolay bir şekilde yapılabildiği için ayrıca daha kolay muhafaza edilebildiği için benzine göre daha uygun fiyatlıdır. Dizel otomobillerin yaygınlaşmasının büyük sebebi yakıt tüketiminin düşük olmasıdır.
Motorin İle Benzin Arasındaki Farklar Nelerdir?
Motorin eski zamanlarda sadece kamyon ve iş makinesi gibi ticari araçlarda kullanılırdı. Benzin ise otomobillerde daha çok tercih edilirdi. O dönemde bunun tercih edilmesinin sebebi; benzin ani hızlanmalarda motorine göre daha verimliydi. Ancak motorin sabit hızda benzinli araçlara göre daha az yakıt tüketiyordu. Eski dizel araçların hızlanırken arkasından siyah duman çıkarmasının bir sebebi de budur. Ancak günümüz şartlarında common-rail yakıt sistemi ile birlikte her koşulda dizel motorlu araçlar çok daha fazla tercih ediliyor. Ayrıca motorinin yapısında çok daha fazla karbon bulunmaktadır.
Benzinli mi Dizel mi?
Otomobil almak isteyenlerin en çok düşündüğü sorulardan biri benzinli mi dizel mi? sorusudur. Benzinli otomobiller dizel otomobillere göre daha uygun fiyata satın alınabiliyor. Ancak tüketim değerleri dizellere göre biraz daha fazla. Dizel otomobiller, talep fazla olduğu için daha yüksek fiyata satılıyor. Günümüz şartlarında benzin ve motorin arasındaki fiyat farkı oldukça azalmış durumda. Bu durum göz önüne alındığında otomobille yapılacak ortalama yıllık km hesaplanır. Bu durumun sonucunda karar verilir.
Akaryakıt fiyatları sık sık değişiyor, peki bu fiyatlar nasıl belirleniyor?
Petrol Piyasası Kanunu gereğince, 1 Ocak 2005 tarihinde sektörde serbest fiyatlandırma sistemine geçildi. Bu uygulama ile birlikte sektördeki akaryakıt distribütörleri , farklı fiyat politikalarına göre depo satış fiyatını belirleme hakkına sahip oldu.
Ülkemizde akaryakıt fiyatları üç aşamada belirleniyor:
- Rafineri fiyatının oluşumu
- Depo satış fiyatının oluşumu
- Pompa satış fiyatının oluşumu
Gelin şimdi birlikte algısıyla vergisiyle hesaplamaları en baştan işleyelim.
1) Rafineri Satış Fiyatının Oluşumu
Yakıt ilk olarak rafineriye gelir. Bu aşamada rafineri fiyatına hem Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) hem de Enerji Piyasası Kurumu (EPDK) payı eklenir.
Devletin her ürün için belirlediği bir ÖTV değeri vardır. Bu değerler şöyledir:
| 95 Oktan Kurşunsuz Benzin (TL/ m3) | 2.376,50 |
| Motorin (TL/ m3) | 1.794,50 |
| Gazyağı (TL/ m3) | 1.136,70 |
| Fuel Oil (TL/TON) | 237,00 |
| Kalorifer Yakıtı (TL/TON) | 237,00 |
| Yüksek Kükürtlü Fuel Oil (TL/TON) | 224,00 |
EPDK’nın payı; beyaz ürünler için 2,54 TL/ m3 siyah ürünler için 2,69 TL/Ton olmak üzere sabittir.
Yakıtın rafineriye geldiği fiyat (petrolü ithal ettiğimiz için) Akdeniz – İtalyan piyasasında yayınlanan CIF Akdeniz tarafından o günlük döviz kuruna bağlıdır. Rafineri satış fiyatı nihai olarak şu formül ile hesaplanır:
Rafineri satış fiyatı (KDV hariç) = Gümrüksüz rafineri fiyatı + ÖTV + EPDK payı
2) Akaryakıt Depo Satış Fiyatının Oluşumu
Refineriden çıkan yakıt, distribütör marka tarafından alınır. Burada marka hem kendi kar marjını hem de servis ücretini ekleyerek yeni bir fiyat oluşturur.
Markalar buradan elde ettikleri kar marjlarını yeni istasyonlar, tesis bakımları ve pazarlama faaliyetleri için kullanır. Bu aşamada oluşan fiyatı “depo satış fiyatı” olarak adlandırılır. Depodan ayrılan akaryakıtın yol masraflarıyla birlikte bir sonraki pompa fiyatı oluşur.
3) Akaryakıt Pompa Satış Fiyatının Oluşumu
Depo satış fiyatına bayi masrafları, nakliye ücreti eklendiğinde tavsiye edilen pompa fiyatı oluşur. Bölgeden bölgeye akaryakıt fiyatlarının değişmesi bu aşamadaki taşıma masraflarının değişiklik göstermesinden kaynaklanır
LPG fiyatları neye göre belirleniyor?
5307 sayılı Sıvılaştırılmış Petrol Gazları Piyasası Kanunu’nun 10 uncu maddesi uyarınca LPG alım satımında fiyatlar, erişilebilir Dünya serbest piyasa koşullarına göre oluşur.
Aynı kanun gereği rafineri ve distribütörler; lisansları kapsamında, erişilebilir Dünya serbest piyasalarındaki fiyatları dikkate alarak beirledikleri fiyatları, tavan fiyatlar olarak Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK)’na bildirirler.