Araç alırken göz önünde bulundurulan en önemli kriterlerden biri modelin şanzıman türü oluyor. Vites geçişleri için büyük önem taşıyan bu eleman, aynı zamanda sürüş sırasındaki konfora da etki ediyor. Motor tarafından üretilen torku tekerleklere iletme görevini üstlenen şanzıman, vites kutusu olarak da adlandırılıyor. Bu genel tanımlamadan sonra şimdi dilerseniz şanzıman nedir sorusuna yanıtlar arayalım.
Şanzıman Ne Demek?
Kökeni Fransızcadan gelen şanzıman kelimesi ne demek diye baktığımızda “boite de changement de vitesse” ifadesiyle karşılaşıyoruz. Bu da basit tabirle “hız değiştirme kutusu” anlamına geliyor. Ancak ifadenin içerisinde yer alan ve şanjman şeklinde telaffuz edilen changement kelimesi, tek başına dilimize geçerek araçta yer alan bu eleman için kullanılmaya başlamış. Günümüzde şanzıman çoğunlukla vites ile aynı anlamda da kullanılıyor. Fakat şanzıman ile vites aynı şey mi diye baktığımızda bu iki elemanın aslında tam da aynı görevde olmadığını görüyoruz.
Araçta bulunan vites, şoförün şanzımana ne yapması gerektiğini aktaran bir araç. Şanzıman ise vites ile birlikte çalışarak güç kaynağından gelen torku tekerleklere ileten daha kapsamlı bir aktarım organı. Bu eleman sayesinde aracınız farklı hız aralıklarında çalışabiliyor. Vites, şanzımanda yer alan dişlilerin farklı şekillerde birbirine bağlanmasına yardımcı olurken genel pencerede şanzıman, motordaki dönme hareketinin hangi hız ve yönlerde kullanılacağını belirlemeyi sağlıyor.
Detaylı bilgi için Vites Nedir? içeriğimizi inceleyin!
Şanzıman Ne İşe Yarar?
Şanzıman; vites çatalları, miller ve dişlilerden oluşuyor. Tüm bu parçalar ahenkle çalışarak aracın durur vaziyetteyken harekete geçmesini, ileri ve geri yön değiştirmesini ya da durur konuma geri dönemsini sağlıyor. Şanzıman görevlerini maddeler halinde sıralayacak olursak:
- Araçta motor ve tekerleklerin hareket etmediği durumda, park pozisyonundayken tekerleğe bağlı hareketleri önlemek.
- Boş vites ile araç dururken ya da kendi ivmesiyle hareket ederken yalnızca motorun iç mekanizmasını hareket ettirerek aracın stop etmesini önlemek.
- Aracın sıfırdan hareketi esnasında kalkışını ya da durur vaziyetten yürür vaziyete geçişini sağlamak.
- Aracın geriye doğru hareket etmesine imkan tanımak.
Şanzıman Çeşitleri Nelerdir?
Şanzıman çeşitleri üç farklı başlığa aylıyor. Bunlar; otomatik şanzıman, manuel şanzıman ve robotize manuel olarak da bilinen yarı otomatik şanzımanlar. Kökeni en eskiye uzanan çeşit olarak öncelikle manuel şanzımandan bahsedebiliriz. Halk arasında düz vites olarak da tanımlanan bu tür, şoförün eliyle vites değiştirmesi gerektiği için manuel adını alıyor. Ayrıca geçişlerde araçtaki debriyaj pedalının da kullanılması gerekiyor.
Otomatik şanzımana baktığımızda tüm geçişlerin sistem tarafından otomatik olarak gerçekleştirildiğini görüyoruz. Bu sayede sürücülerin yalnızca gaz ve fren pedalını kullanarak direksiyon üzerinde hakimiyet sağlaması yeterli oluyor. Bu nedenle araçlarda debriyaj pedalı da yer almıyor.
En popüler iki çeşidi tek bir sistemde harmanlayan yarı otomatik şanzıman ise son derece kullanışlı özelliklere sahip. Vites değişikliğinin otomatik olarak yapıldığı bu araçlarda dilerseniz manuel olarak da sürüşe katılabilmeniz mümkün. Ancak buradaki müdahale, düz vitesli araçlardan biraz daha farklı. Aracın vites bölümünde yer alan + ve – yönlerini kullanarak iki yönde kolu hareket ettirmeniz yeterli oluyor.
Şanzıman Neden Arızalanır?
Şanzıman arızaları için sıralanabilecek pek çok farklı sebep ver. Bunları maddeler halinde listeleyelim. Şanzıman neden arızalanır sorusunun yanıtı bunlardan biri ya da birkaçı olabilir:
- Vitesler arasında sert geçişler yapmak
- Yüksek hızda giderken sert frenlemeler yapmak
- Sürüşe elverişli olmayan bozuk zeminlerde uzun süre araç kullanmak
- Yarım debriyaj yapmak ve vitesi tam olarak geçirmemek
- Şanzıman bakımı ve yağ değişimlerini aksatmak
- Kalitesiz şanzıman yağı tercih etmek
arabam.com‘daki otomatik şanzımana sahip 2. el araçlara göz atmayı unutmayın!