Takometre Nedir?
Takometre, motorlu cihazlarda motorun (şaftın veya disklerin) birim zamandaki devir sayısını gösteren motor saatidir. Devir saati ya da RPM saati şeklinde de adlandırılır. Takometre, genellikle 1 dakikadaki devir adedini gösteren analog bir saattir ancak dijital göstergeler şeklindeki ürünler de gittikçe yaygınlaşmaktadır.
Cihaz, bir kadran, mevcut okumayı gösteren bir iğne ve güvenli ve tehlikeli seviyeleri gösteren işaretlerden oluşur. Kelime, hız anlamına gelen Yunanca “tako” dan gelir. “Metron” da ölçü anlamına gelir, böylece takometre ve hızölçer birbirinin yerine geçebilir ve esasen her ikisi de hızı ölçer.
Tarihsel olarak, ilk mekanik takometreler merkezkaç kuvvetini ölçmeye dayalı olarak tasarlandı.
Gelişmiş takometrelerin yeni kullanımları vardır. Örneğin, tıbbi alanda, bir atardamar veya damara yerleştirilen bir hematakometre, türbinin döndüğü hızdan kan akış hızını tahmin edebilir. Tıkalı arterler gibi dolaşım problemlerini teşhis etmek için kullanılabilir.
Takometre Nasıl Çalışır?
Her motor kendi tasarımının sınırları dahilinde döner, motorun içindeki pistonlar krank milini pompalar. Bu dönen krank mili beygir gücünü gönderir. Bir takometre, krank milinin bir dakika içinde yaptığı dönüşlerin sayısını sayar. Bir motorun RPM’sinin belirli bir aralığın üzerine çıkmasına izin verilirse, hareketli parçalar ısı ve sürtünme oluşturarak hasar görebilir, bu nedenle bir takometre kullanarak bir motorun RPM’sini öğrenebiliriz. Böylece motor belirli bir aralıkta çalıştırılabilir.
Türleri Nelerdir?
Yaygın olarak bulunan takometre türleri şu şekilde sıralanabilir;
Analog takometreler – İğne ve kadran tipi ara yüzden oluşur. Okumaların depolanması için sistemleri yoktur. Ortalama ve sapma gibi ayrıntıları hesaplayamazlar. Burada hız, harici bir frekans-voltaj dönüştürücü kullanılarak voltaja dönüştürülür. Bu voltaj daha sonra bir analog voltmetre ile gösterilir.
Dijital takometreler – Bir LCD veya LED okuma ve depolama için bir bellekten oluşur. Bunlar istatistiksel işlemleri gerçekleştirebilir ve her türlü zaman bazlı miktarların hassas ölçümü ve izlenmesi için uygundur. Dijital takometreler bu günlerde daha yaygındır ve kadran ve iğne kullanmak yerine sayısal okumalar sağlarlar.
Temaslı ve temassız takometreler – Temas tipi dönen şaftla temas halindedir ve bir optik kodlayıcı veya manyetik sensör kullanır. Temassız tip, mobil olan ve bir lazer veya optik disk kullanan uygulamalar için idealdir. Bu türlerin her ikisi de veri toplama yöntemleridir.
Zaman ve frekans ölçüm takometreleri – Her ikisi de ölçüm yöntemlerine dayanmaktadır. Zaman ölçüm cihazı, gelen darbeler arasındaki zaman aralığını ölçerek hızı hesaplar; frekans ölçüm cihazı ise gelen darbelerin frekansını ölçerek hızı hesaplar. Zaman ölçüm takometreleri düşük hızlı ölçümler için idealdir ve frekans ölçüm takometreleri yüksek hızlı ölçümler için idealdir.