Bir araç satın almadan önce o aracın performans verilerini incelerken sık sık tork kavramıyla karşılaşırız. Tork değerinin yüksekliğinin anlamını bilsek de belki çoğumuz tork kavramının tam olarak ne anlama geldiğini ya da ne işe yaradığını bilmiyoruzdur. Gelin bu yazımızda tork nedir sorusunun yanıtına birlikte bakalım. Merak ettiğiniz tüm detayları öğrenmek için okumaya devam edin.
Tork Ne İşe Yarar?
Bir otomobil almadan önce özelliklerini incelerken birden fazla sayısal değer karşımıza çıkar. Söz konusu değerler hem aracın tasarım özellikleri hem de gücü hakkında bilgi verir. Burada tork ve beygir gibi aslında araçseverlerin sıkça rastladığı isimler yer alır. Peki tork tam olarak ne işe yarar? Araçların özellik tablolarında yer alan tork değeri, bahsedilen modelin motorunda yer alan krank milinin bir dakika içinde gerçekleştirdiği dönüş sayısını ifade eder. Bu dönüş sayıları, aracın tekerlerine itme kuvveti sağladığı için verilen sayı da büyük önem arz eder. Otomobillerde, tork genellikle motorun silindirlerindeki patlama gücünden kaynaklanır. Motor torku, devir dakikası başına birim tork olarak ölçülür ve genellikle “Nm” veya “pound-feet” birimiyle ifade edilir.
Yüksek tork değerine sahip araçlar özellikle eğimli yollarda zorlanmadan hareket edebilirler. Buradan da SUV veya ağır ticari vasıtalarda neden güçlü motorların kullanıldığını anlayabiliyoruz. Ağır olan bu araçlar, hareket etmek için yüksek çekiş gücüne ihtiyaç duyarlar. Yüksek çekiş gücü de yüksek tork veren motorlar ile mümkün olur.
Tork ve Çekiş Gücü Bağlantısı
Araçlarda çekiş gücü dediğimiz kavram da aslında bu konuyla bağlantılıdır. Tork değeri sayesinde araçların hızı ve çekiş gücü sayısal olarak belirlenmiş olur. Yani dönüş sayılarının yüksek ya da düşük olması aracın çekiş gücünü ifade eder. Buradan yola çıkacak olursak çekiş gücü yüksek araçların tork kuvvetinin de yüksek olduğunu söyleyebiliriz. Ancak bu konu size, tork ve çekiş gücünün aynı şeyler olduğunu düşündürtmesin.
Tork, bir nesnenin döndürme kuvvetidir. Daha yüksek bir tork, daha fazla döndürme gücü anlamına gelir ve özellikle düşük hızlarda ivmelenmeyi etkileyebilir. Çekiş gücü ise bir aracın tekerleklerinden yola aktarılan gücü ifade eder. Araçların tekerleklerine uygulanan güç, motor torku tarafından sağlanır. Sonrasında da şanzıman, diferansiyel ve tekerlekler aracılığıyla yola iletilir. Üstelik çekiş gücü, aracın tekerleklerinin yola tutunma yeteneği, lastiklerin durumu, yol koşulları ve diğer faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Tork ve Beygir Gücü Farkları
Araç özellikleri arasında yer alan tork ne demek öğrendikten sonra bir de beygir gücü ile farkına göz atamk gerek. Çünkü bu iki kavram sıklıkla birbirine karıştırılabiliyor. Torkun, motordaki krank milinin dakikalık dönüş sayısını verdiğinden bahsetmiştik. Beygir gücü ise İngilizcedeki “horsepower” teriminden gelir ve HP şeklinde kısaltılır. Aslında bir aracın beygir gücünü hesaplarken tork değerinden de yararlanılır. Bu sebeple bu iki kavramın birbirinden çok da uzak noktalarda olduğu söylenemez. Fakat beygir gücü, bir motordan elde edilebilecek maksimum gücü gösterir ve genellikle motor performansının değerlendirilmesinde kullanılır. Bu değeri hesaplamak için motorun çalışma hızına ve torkuna bakılır. Formül olarak beygir gücü (HP) = tork (Nm) x devir (rpm) / 5252 şeklinde ifade edilir.
Beygir gücü ve tork arasındaki ilişki, motorun tasarımına ve karakteristiğine bağlı olarak değişebilir. Örneğin bir motor, düşük devirlerde yüksek tork üretebilirken beygir gücü daha düşük olabilir. Bununla birlikte yüksek devirlerde tork azalırken beygir gücü artabilir. Tork ve beygir gücünün farkını araç hareket halindeyken de anlayabiliriz. Örnek verecek olursak; aracınızın beygir gücünü anlamak için hız göstergesine bakmanız yeterlidir. Ancak tork gücünü öğrenmek için bakmanız gereken yer devir göstergesidir. Aracın var olan düzeninde ne kadar az devirde ne kadar yüksek hızlara çıktığına bakarak tork gücünü de anlayabilirsiniz.
Tork Değeri Nasıl Hesaplanır?
Arabada tork nedir ve ne işe yarar konularını yakından inceledikten sonra meraklıları için hesaplama yoluna da bir bakalım. Tork nasıl hesaplanır sorusunun yanıtı oldukça basit. Tork değeri ”kuvvet X (çarpı) kuvvet kolu” şeklindeki formül ile hesaplanır. Bu formül baz alındığında, kuvvet kolundaki artış tork değerinde de artış yaratır. Yani kuvvet kolu ne kadar artarsa tork da bir o kadar artar. Peki kuvvet kolu nasıl arttırılır? Motor dişlilerini ve çaplarını değiştirmek ya da piston kolu üzerinde oynama yapmak, kuvvet kolunu arttırabilir. Dizel araçlar bu konuya güzel bire örnektir. Benzinli araçlara nazaran daha uzun piston kollarına sahip dizel araçların tork değeri, benzinlilere göre daha yüksektir.
Tork değerinin nasıl hesaplandığını bir örnek ile inceleyebiliriz. 200 Nm değerinde tork değerine sahip benzinli bir aracın dakikada 4000 devir çevirdiği görülür. Bu değer bize şunu anlatır; 200 Nm tork değerine ulaşmak için araç motorunun 4000 devirde çalışması gerekiyor. Böylece motor 4000 devirdeyken maksimum tork değerine yani 200 Nm’e ulaşır.
Yazımızı faydalı bulduysanız Tork Konvertörü Arızası Belirtileri başlıklı içeriğimize de göz atabilirsiniz.