Bir otomobil sahibinin en çok istediği şeyler arasında uzun virajlarda, keskin dönüşlerde ve belirli bir hızın üzerinde yapılan manevralarda aracın güven vermesi vardır. Viraj alırken aracın yere basma kuvvetinin iyi, yol tutuşunun ise üst seviyede olması birçok açıdan önemli bir avantajdır. Maksimum sürüş güvenliği ve konforunun yol tutuşuyla yakın bir ilişkisi vardır. Peki, “Arabanın yol tutuşu nedir?” “Arabanın yol tutuşu nasıl artırılır?” ve “Arabanızın yol tutuşunu etkileyen faktörler nelerdir?”…
Yol Tutuşu Etkileyen 6 Faktör
Araç yol tutuşunu etkileyen faktörler konusunu açmadan önce yol tutuşunun tanımını bilmekte fayda var. Yol tutuşu, bir karayolu taşıtının yolla bağlantı performansına ve yol üzerindeki tutunma kabiliyetine verilen isimdir. Yol tutuşu yüksek olan bir araç, düz yolda olduğu kadar virajlarda da çok iyi bir performans göstererek savrulmalara engel olur. Yol tutuşunu etkileyen faktörler temel faktörler; aerodinamik, lastik, ağırlık merkezi, süspansiyon, şasi direnci ve Electronic Stability Program (ESP) şeklinde sıralanabilir.
Aerodinamik
Aerodinamik, havanın kuvvetsel etkilerini mercek altına alan bir bilim dalıdır. Otomotiv endüstrisinde ise aerodinamik motor gücünü artırmanın yanında hava sürtünmesinden kaynaklanan kayıpları artırmak ve bazı spor araç modellerinde yere basma kuvvetini artırmak için kullanılır. Araçlar ne kadar hızlanırsa o kadar hava direncince maruz kalacağı için iyi bir aerodinamik daha iyi hava direnci anlamına gelir. Bu da dolayısıyla iyi bir yol tutuşa işaret eder. Aracın mevcut fiziki yapısı dışın araca takılan bazı ek parçalar, sürtünmeyi artıracak ve yol tutuşunu azaltacaktır. Bu bakımdan mümkün olduğu kadar aracın aerodinamik yapısını korumak yol tutuşunu korumayı da sağlar.
Lastik
Aracın yerle temasını sağlayan lastikler haliyle yol tutuşta önemli rol oynar. Mevsimsel şartlara göre tercih edilen lastikleri doğru zamanda doğru hamurla kullanmak aracın yol tutuş becerisini artıracaktır. Örneğin; normalden çok daha yumuşak bir yapıya sahip olan kış lastiklerini sıcak havalarda kullanmak yol tutuşuna negatif edecek, aynı şekilde kış aylarında yaz lastiği olarak bilinen sert hamurlu lastik kullanmak yine tutuşu zorlaştıracaktır. Diğer yandan, silik yani eski lastikle yola çıkmak yol tutuşunda çeşitli sorunlara yol açarak kaza riskini artırabilir. Bu bakımdan uygun mevsim koşullarına göre doğru lastiği kullanmaya özen göstermek ve kaliteli lastik seçimi yol tutuşunun sürekli olarak daha yüksek seviyede kalmasına katkı verecektir.
Ağırlık Merkezi
Araçlar seri üretime geçmeden önce neredeyse kusursuz bir denge sağlanmak üzere çeşitli testlerden geçer. Çünkü, dengeli dağılmış bir ağırlık aracın sağlıklı şekilde hareket etmesi için şarttır. Aynı zamanda aracın ağırlık merkezi yol tutuşuna da katkı verir. Bu bakımdan aracın ağırlık merkezine etki edecek değişiklikler yapmamak yol tutuşunu koruyacaktır. Yani, maksimum seviyede yol tutuşu için aracın ağırlık merkezi aşağıya veya yukarıya çekilmemelidir.
Süspansiyon
Aracın yol tutuşunu etkileyen bir diğer faktör de süspansiyonlardır. Süspansiyon sisteminde yaşanan sorunlar veya yapılan değişimler yol tutuşuna doğrudan etki eder. Süspansiyon sisteminin düzgün çalışmaması, yani süspansiyon bileşenlerinde meydana gelen bir arıza yol tutuşunu bozacağı gibi kazalara neden olabilir. Diğer yandan, yol tutuşu artırmak için araçlara spor süspansiyon takılabilir. Yine de bunun için uzman ellerden görüş ve tavsiye almakta fayda vardır.
Şasi Direnci
Şasi araçların iskelet sistemidir. Bir araca ait tüm parçaların monte edildiği en büyük bölüm olan şasi, olası kaza anında çarpma şiddetini göğüsleyerek gerekli kırılma noktalarından kırılır ve kaza şiddetini en aza indirir. Şasi burulma direnci de olarak bilinen şasi direnci ise, araç şasisinin virajlardaki merkezkaç kuvvetine gösterdiği dirence verilen isimdir. Şasi fazla burulduğu takdirde lastik ve süspansiyon işlevini tamamen yerine getiremediği için verimli çalışamayabilir. Otomotiv endüstrisinde şasi burulma dirençler çok kapsamlı testler yapılarak olabilecek en iyi şekilde kullanıcılarla buluşturulur. Bu nedenle üreticiler araç şasilerine müdahale edilmesini önermez. Şasiye müdahale edilmişse ve sağlıklı olmayan bir şasiyle seyahat edilirse yol tutuşu da bu durumdan negatif etkilenecektir.
Electronic Stability Program (ESP)
Teknolojinin gelişmesiyle sürücülerin hayatını kolaylaştırırken konforlu ve güvenli bir sürüş sağlayacak birçok yardımcı sistem araçlara adapte edilmiştir. Bu sistemlerden birisi olarak görev yapan Electronic Stability Program (ESP), sürücüden veya zeminden kaynaklanabilecek olumsuz sürüş davranışlarından etkilenmeden aracın durmasını ya da kararlı bir sürüş sergilemesini sağlar. Yani dengeli bir sürüş sağlayarak aracın yol tutuşunu artırır. Motorlu taşıtlarda bulunan ABS ve ARS sistemlerini destekleyen ve fren sistemiyle ilgili olarak geliştirilmiş bir mekanizma olan ESP, üst seviyede güvenlik için kullanılır. Araç içi elektronik güvenlik donanımlarından biri olan ESP, aracın kontrolden çıkarak kaymasını ve dolayısıyla da kazaları önler.