Anadol Ne Amaçla Üretildi? Üretimi Neden Durdu?

Ülkemiz birçok otomobil firmasına ev sahipliği yapmakta. Üretimi gerçekleştirilen modeller arasında binek otomobiller kadar ticari araçlar da mevcut. Üretilen modellerin yerlilikleri her ne kadar vurgulansa dahi, firmalar yabancı menşeili ve otomobiller sadece yerli olarak üretilmekteler. Ancak bir dönem durum bu şekilde değildi. 1928 yılında Ankara’da kurulan “Otokoç” firması ile Ford’un Türkiye distribütörlüğü Vehbi Koç tarafından alındı. 1946 yılına gelindiğinde ise Ford Motor Company’nin Türkiye temsilcisi Vehbi Koç olmuştu. Bunu takiben yerli otomobil üretimine merak salan Vehbi Koç, halkın satın alabileceği bir yerli otomobil üretme fikri içindeydi. Ford firmasının desteğinin alınmasıyla “Anadol” markasının hikayesi bu şekilde başlamış oldu. Gelin birlikte Anadol markasının kuruluşuna, modellerine ve hikayesine bir göz atalım.

Yerli Otomobil Planları

Vehbi Koç, Ford’un Türkiye distribütörü olduktan sonra yerli otomobil üretme arayışı içindeydi. Ford’un bağlantıları ile birlikte ortak bir projenin gerçekleştirilebileceğini düşünüyordu. Bu sayede Türkiye’de bir otomobil endüstrisi başlamış olacaktı. Koç’un otomobil müdürleri olan Bernar Nahum ve Kenan İnal 1954’ten beri Ford’un yöneticileri ile konuşuyor ancak olumlu geri dönüş alamıyorlardı. Ancak dönemin başbakanı Adnan Menderes’in Henry Ford’un torunu olan Henry Ford II’ya yazdığı mektup ile Ford ile iş birliği sağlandı. Bu sayede 1959 yılında “Otosan” kuruldu. Bu sayede Ford marka kamyonların montajı Otosan bünyesinde başlamış oldu. Anadol üretimi için ise önemli bir aşama kat edilmiş oldu.

Anadol Üretiminde Malzeme Seçimi

Dönemsel yaşanan ekonomik sıkıntılar, modelde kullanılacak malzemenin metal sac olması durumunda ortaya halkın bütçesinin yetmeyeceği, pahalı ve rekabete dayanamayacak bir otomobil çıkarmaktaydı. Ancak 1963 yılında Bernar Nahum ve Rahmi Koç fiberglas kullanılarak yapılmış bir otomobil gördüler ve bu durum ilgilerini çekti. Fiberglas ülkemizde henüz yaygınlaşmamıştı ve fazla bilinmiyordu. Buna rağmen ucuzdu ve gördükleri otomobil gövdesinde kullanılabileceğini kanıtlar nitelikteydi. Gördükleri model bir “Sussita12/50” olmakla beraber İngiliz “Reliant” üretimi bir otomobildi. Bunun üzerine İngiliz üretici ile bağlantı kuruldu ve Anadol için üretilecek fiberglas karoserde teknik destek alındı.

İlk Prototip Anadol

18 Ocak 1966 yılında İngiltere’de üretilen prototip Anadol yola çıktı. Alpleri geçerek tam 63 saat süren bir yolculuk sonrası otomobil İstanbul’a ulaştı. Otosan firması, İngiliz Reliant ve Ogle Design firmalarından aldığı lisans ile üretimi gerçekleştirecekti. Motor, şanzıman ve şasi ise Ford tarafından sağlanacaktı.

Engellere Rağmen Üretim Başladı

Makine Kimya Endüstrisi kadrosu fiberglas sebebi ile yeni bir imalat metodu kullanılarak üretilecek bir modeli en başta onaylamadı. Ancak değişen teknik ekip ile beraber proje onaylandı. Fiyatı 30 bin lirayı geçmemek ve 10 ayda üretilmek şartı ile proje devam edebilecekti. Bu sayede 19 Aralık 1966 tarihinde ilke yerli seri otomobil Anadol üretim bandından indirildi. Ancak henüz yerli otomobilin bir ismi yoktu. Vehbi Koç otomobilin adını halkın vermesini istedi ve ortaya “Anadol” çıktı. Üretim 1966 yılında başlamış dahi olsa “Türkiye Makine Mühendisleri Odası” tarafından yeterlilik belgesi ve yönetmelik olayı 1967’yi bulmuştur. Bu sebeple otomobilin satışı 28 Şubat 1967 tarihini bulmuştur.

Üretilen Modeller

Ülkemizde A1,A2,A4 STC-16,A5 SV1600, A6 Böcek, A8-16 ve A8-16SL modelleri üretilmiştir. Bu modeller arasından A1 modeli ülkemizin ilk yerli ralli otomobili olmuştur. STC-16 modeli ise 1990’lı yıllara kadar ralli pilotlarının tercih ettiği bir başka yerli model olarak tarihteki yerini almıştır.

Peki Ne Oldu da Üretim Durdu?

Her ne kadar 11 ülke Türkiye’ye ihracat teklifinde bulunsa bile üretim sayısının az olması sebebi ile ihracat hedefleri yerine getirilemedi. Ayrıca diğer ithalatçı firmalar tarafından ortaya çıkarılan asılsız dedikodular modeli kötüledi. Özellikle sahip olduğu fiberglas gövdenin hayvanlar tarafından yenildiğine dair dedikodular modeli karaladı. Dönemin Amerikan modelleri ile kıyaslanan Anadol belirli gruplar tarafından da küçümsenmekteydi. Anadol üretimi ise 1984 yılında toplam 93 bin 188 adet otomobil ile son buldu. Bugün Ford Otosan Gölcük Fabrikası, yıllık 160 bin transit üretim kapasitesine sahiptir. Anadol üretimi sona ermiş olsa bile Vehbi Koç amacına ulaştı ve ülkemizdeki otomobil endüstrisi bugünkü halini almış oldu.

2.El Ford Ticari Araç İlanları