Formula 1’e yeni başlayacaklar için gerekli temel bilgilerin olduğu bir yazıyı sizlerle paylaşmıştık (Buradan okuyabilirsiniz). Bu yazıda ise biraz daha detaya gireceğiz ve otomobillerdeki teknik detaylardan, sistemlerden bahsedeceğiz.
Formula 1 araçlarının güç üniteleri “Turbo Hibrit” olarak adlandırılıyor. Bilmeyenler için hibrit hem içten yanmalı motora hem de elektrik motoruna sahip olup “Melez” bir şekilde güç üreten otomobillere denir. Şu an sporda dört adet güç ünitesi üreticisi bulunmaktadır: Ferrari, Mercedes, Renault ve HRC (Honda).
İçten Yanmalı Motor
Formula 1 otomobillerinde 1.6 litre hacminde çift turbolu V6 motor bulunur. Motorun devir çevirme limiti 15.000 rpm’dir. Silindir başına 4 valf olmak üzere 24 valf bulunur. Yakıt akış limiti ise 100kg/h olarak sınırlandırılmıştır. Turbo’nun rpm limiti ise 125.000 ile sınırlandırılmıştır. Minimum içten yanmalı motor ağırlığı 145kg’dır. Bu etkileyici verilerin yanında, en etkileyici olan motorun termal verimliliğinin 50% üzerinde olmasıdır.
Not: RPM, bir dakikadaki dönüş sayısı anlamına gelir.
Bu sezon (2022) güç üniteleri (İçten yanmalı + ERS) 2026 yılına kadar donduruldu (Gelişimi durduruldu).
ERS (Energy Recovery System yani Enerji Geri Kazanım Sistemi)
ERS kısmı otomobilin elektrikli güç ünitesini temsil eder. Bu kısımlar enerjiyi geri kazanım ile elde eder. MGU-K ve MGU-H olarak ikiye ayrılır.
MGU-K: Motor Generator Unit Kinetic’in kısaltmasıdır. Kinetik Enerji Geri Kazanım Sistemi şeklinde Türkçeleştirebiliriz. Frenleme esnasında geri kazanılan enerjiyi doğrudan krank mili üzerinden araca geri kazandırır. 161hp gibi bir güç sağlar. Bu ünitenin devir limiti 50.000rpm ile sınırlandırılmıştır.
MGU-H: Motor Generator Unit Heat’in kısaltmasıdır. Isıl Enerji Geri Kazanım Sistemi şeklinde Türkçeleştirebiliriz. Bu sistem işlevsel olarak Turbo Lag (Turbo gecikmesi) diye adlandırılan olayı önler. Egzozdan atılan sıcak gazın enerjisini depolar ve turboşarj üzerinden güç verir.
DRS (Drag Reduction System, Sürüklenme Azaltıcı Sistem)
Otomobiller birbirini geçebilmek için hız farkına ihtiyaç duyar. Drag Reduction System olarak adlandırılan sistem bunun için basit bir aerodinamik çözümdür. Formula 1’de yere basma kuvvetinin büyük bir kısmı arka kanattan kazanılır. Yere basma kuvveti aynı zamanda drag yani sürüklenme kuvveti anlamına gelir. Sürüklenme kuvveti aracı yavaşlatır (Paraşüt gibi düşünebilirsiniz.). DRS sistemi arka kanat plakasının düzleşmesi ile drag kuvvetini azaltır ve aracın daha hızlı gidebilmesine olanak sağlar.
Kullanımı: Pist üzerinde 1 ila 3 adet DRS bölgesi bulunur. Bu pistten piste değişmektir. Antrenman ve sıralama turlarında bu özellik istenildiği zaman bu belirli bölgelerde kullanılabilmektedir. Yarışta ise kullanabilmek için bir öndeki araba ile aradaki farkın 1 saniye altında olması gerekir. Gerekli koşul sağlandığında arkadaki pilot DRS açar. Sağladığı hız avantajı geçiş yapmayı kolaylaştırır.
Biraz da araçların bölgelerinden, ne işe yaradıklarından ve adlandırılmasından bahsedelim.
Ön kanat
Ön kanat, yere basma kuvveti (Downforce) üretmeye ve gelen havayı yönlendirmeye yarar. Formula 1 otomobillerinin aerodinamik konsepti ön kanatta başlar. Hava ilk buradan aracın üzerine dağılmaya başladığı için ön kanat ve burun çok önemlidir.
Süspansiyon
Kokpit
Ayrıca monokokun üzerinde pilotlar için hayati öneme sahip “Halo” adında bir parça bulunur. Bu parça 2018 ile zorunlu hale gelmiştir ve geldiğinden beri üç pilotun hayatını kurtarmıştır.
Formula 1’de son yıllardaki en büyük kazanın yaşandığı 2020 Bahreyn GP’de Romain Grosjean’ın sağ çıkması yine Halo’nun başarısıdır.
Kazayı buradan izleyebilirsiniz.
Halo’nun nasıl Grosjean’ı kurtardığını buradan izleyebilirsiniz.
Sidepod
Bir Formula 1 otomobilinin iki yanında bulunan genellikle büyük, hacimli hava girişi bölgesine sidepod denir. Bu alan motoru soğutmak ve beslemek gibi amaçlar için emilen havanın büyük bir kısmını oluşturur. Ayrıca içerisinde kaza barları da bulunur. Havanın geri kalan kısmı sürücünün kafasının üzerinde yer alan ve “Airbox” olarak adlandırılan hava girişinden emilir.
Bargeboard
Sidepodların önünde, zemine yakın bir şekilde yer alan ve birçok hava yönlendirici kanatçıktan oluşan böyleye verilen addır. Havanın istenilen yönlere dağıtılmasını sağlar. Yıllar geçtikçe çok karmaşık bir duruma gelen ve hava akışını arkadaki araç için bozan Bargeboard yapısı, 2022 kuralları ile basitleştirildi.
Arka Kanat
Formula 1’de otomobilin yol tutuşu için yere basma kuvveti (Downforce) çok önemlidir. Arka kanat, otomobilin Downforce üretiminde büyük bir rol oynar. Ayrıca DRS sistemini bulundurur.
Lastik ve Jantlar
Lastikler, otomobilin performansını yola aktaran önemli materyallerdir. Önceki temel yazımızda lastik hamurlarından bahsetmiştik. Şimdi de biraz çalışma detaylarından bahsedelim. Formula 1 lastikleri, verimli ve performanslı çalışmak için belirli sıcaklık aralığına ihtiyaç duyar (95°-120° civarı). Otomobillerin lastikleri pitte gerekli sıcaklıklara lastik battaniyeleri ile ısıtılır. Geçtiğimiz sezon ön lastikler 100°C, arka lastikler ise 80°C kadar ısıtılabiliyordu. Bu sene hepsinin ısıtma limiti 70°C olarak düşürüldü.
Jant ölçüleri bu sene 13 inçten 18 inçe çıkarıldı ve üstlerine aerodinamik vb kazanımları engellemek için jant kapakları yerleştirildi.
Formula 1 için teknik detaylar yazımız şimdilik bu kadar. Bir sonraki yazıda prensipler ve taktiklerden bahsedeceğim. Unutmayın ilk yarış, 18-19-20 Mart haftasonunda, Bahreyn’de yapılacak. Kimseye söz vermemenizi tavsiye ederim 🙂 İyi seyirler dilerim.