İçten yanmalı motorlar icat edileli 150 yılı geçti. O zamandan bu zamana, otomobilleri yürüten bu icadın birçok farklı tipi tasarlandı. Bu yazıda da bu motor tiplerinden, avantaj ve dezavantajlarından, kullanıldıkları otomobillerden bahsedeceğiz.
Sıralı Motor
Sıralı, düz içten yanmalı motor tipi evrensel olarak “Inline” veya “Straight” olarak anılır. Günümüzde otomobillerdeki en standart motor tipidir. Sıralı motorlarda az sayıda silindir bulunur. Bu silindirlerin yan yana dizilmesi ile motorun kapladığı hacim azalır, kompakt bir yapı kazanır. Araca daha kolay sığar. Silindirlerin tek sırada yer alması kam milinin de tek olmasına olanak sağlar. Ayrıca silindir başlarındaki bujiler, subaplar ve enjektörlerin de düzenli bir tek sırada ve en tepede yer alması motorun montajını ve tamirini kolaylaştırır. Kötü yanı ise yüksek silindir sayılı motorlar için kullanışsız bir dizilimdir. Otomobil örnek vermek gerekirse Fiat Fiorino 1.3 Multijet sıralı 4 silindir ve BMW E46 M3 sıralı 6 silindir motora sahiptir.
V Motor
V tipi içten yanmalı motorlarda silindirler birbirleri ile “V” harfi şeklinde açı yapan iki sıra halinde dizilirler. Spor otomobillerde en yaygın motor tipidir. Bu dizilim daha düşük bir hacme daha fazla silindir sığdırma şansı sağlar. V tipi motorlar yaygın olarak V6’dan (6 silindirli) başlarlar ve V12’ye (12 silindirli) kadar giderler. Silindir sayısının fazla oluşu daha fazla güç sağlar. Dezavantajlarından bahsedersek silindirler iki sıra halinde dizildikleri için iki adaet kam miline ihtiyaç duyar. Ayrıca iki sıra egzoz manifoldu gerekir ve bu fazladan ağırlık anlamına gelir. “V” motor tipine sahip otomobillere örnek vermek gerekirse Nissan GT-R R35 bir V6 motora, Ferrari F40 V8 motora, McLaren F1 ise V12 motora sahiptir.
W Motor
W tipi içten yanmalı motor, V motorun biraz çarpıtılmış halidir. Silindirler birbiri ile aynı hizada değil çapraz olduklarından V motora göre daha düşük bir yerleşme alanına sahiptir. Bentley firması en çok W motoru tercih eden üreticidir. Ayrıca otomobillere en ufak ilgi duyan herkesin bildiği rekortmen olarak anılan Bugatti Veyron da W16 motora sahiptir.
Boxer Motor
Boxer tipi içten yanmalı motor denildiği zaman aklımıza Porsche gelir. Bu motor, birbirine 180 derece açı ile yerleştirilmiş silindirlerden oluşur. “Flat” olarak da anılır. Motor, yukarıdaki GIF’te gözlemleyebildiğiniz gibi geniş ve alçak bir yapıya sahiptir. Bu alçak yapısı ile diğer motorlara kıyasla çok daha alçakta konumlandırılabilme avantajı sağlar. Bu alçak konumlandırma, otomobilin ağırlık merkezini bir hayli aşağı çeker. Boxer motorun bir diğer avantajı ise kuvvetlerin dağılımıdır. Birbirleri ile geometrik olarak tam zıt yönlere hareket etmekte olan silindirler, motordaki kuvvetleri en iyi şekilde dengeler. Bu sebepten Boxer motorlar, titreşim olarak en stabil motorlardır. Bu stabillik ayrıca motordaki gereken ek bileşenleri de azaltır, ağırlık tasarrufu sağlar ve dayanıklılığı artırır. Soğutucu akışkan daha kolay dağılır ve ısıyı daha verimli iletir. Güvenlik açısından motor, yolculardan daha aşağıda bulunduğundan olası bir çarpışmada motor ve yolcuların bir araya gelme olasılığı azalır. Dezavantajlara gelirsek motorun alçak olması beraberinde diğer motor tiplerine göre çok geniş daha olmasını da getirir. Geniş motor yerleşim olarak daha fazla alana ihtiyaç duyar. Boxer motorlara bakım yapmak, çeşitli bileşenlerin sınırlı erişilebilirliği nedeniyle daha zordur ve doğal olarak yağ sızıntısı sorunları da daha yaygındır. Ayrıca, bu motorlar biraz daha karmaşıktır ve bu nedenle geliştirmeleri diğer tiplerden daha pahalıdır. FWD araçlara entegre etmek daha zahmetlidir.
Porsche Boxer-6 motor ile 7 kez üst üste Le Mans 24h yarışını kazanmıştır.
Rotary Motor
Rotary/Wankel tipi içten yanmalı motorlar, bahsettiğimiz diğer motorlara göre biraz farklıdır. Motor yine içten yanmalıdır fakat pistonlara sahip değildir. Motorun içinde üçgen şeklinde bir rotor ve onun içinde de dişliler bulunur. Dört zamanlı normal bir motorda olan emme, sıkıştırma, patlama ve egzoz evreleri tek bir dönüşte gerçekleşir. Bu motor tipi basit, güçlü, küçük ve kompakt olmasının yanında verimsiz ve daha kısa ömürlüdür.
Rotary denilince akla Mazda gelir. Biz otomobil tutkunlarının çok sevdiğimiz Mazda RX7 ve RX8 modellerinde Rotary motor bulunur. Ayrıca 1991 yılı Le Mans 24h yarışından da bahsetmeden geçmeyelim. Mazda bu yarışa efsanevi 787B ile katıldı. Aracı müthiş kılan şey rotary motorlu olmasıydı. 787B, Le Mans 24h yarışı kazanan ilk ve tek rotary motorlu araç oldu.
Radyal Motor
Radyal tipi içten yanmalı motor, silindirlerin bir çiçeğin yaprakları benzeri yuvarlak şeklinde dizilmiş olduğu motor tipidir. Bu motor tipi uçaklar için tasarlanmış ve kullanılmıştır. Silindirlerin her yöne doğru dizilmiş olması darbe alma durumlarında motorun çalışmasının devam etmesine olanak sağlar. Motor çok hacim kapladığından normal otomobillerde kullanılmamaktadır.
H Motor
H tipi içten yanmalı motor da Rotary gibi yaygın bir motor değildir. Bu motor için sırt sırta yerleştirilmiş iki Boxer tipi motor diyebiliriz. Kullanımına örnek vermek gerekirse Formula 1’e bakabiliriz.
Yıl 1966’yı gösterdiğinde Formula 1’de Owen Racing Organisation’a ait BRM takımı ve Lotus, bu motor tipini kullanmaya karar verdi. H16 olarak tasarlanan motor 1966 Amerka Grand Prix’de Jim Clark ile finiş çizgisini ilk sırada görmeyi başardı. BRM ise bu motor ile bir başarı elde edemedi. 3.0 litrelik H16’lar dayanıklılık açısından güvenilmezdi. Bu sebepten daha sonra V8’e geri dönüldü.
Motor tiplerimiz bu kadar. Umarım aydınlatıcı bir yazı olmuştur. Herkese keyifli sürüşler.
