Türkçede ara soğutucu anlamına gelen intercooler nedir? Turbolu araçlar hareket halindeyken motorda ısınma meydana gelir. Isınma motor performansını olumsuz yönde etkiler. Intercooler ise görevi gereği motoru soğutmaya çalışır. Ara soğutucunun farklı çeşitleri olduğu gibi bu çeşitlerinin de bazı avantaj ve dezavantajları bulunur.
Intercooler Sistemi
Yüksek ısılara ulaşan motoru soğutmak için kullanılan intercooler, araçların daha verimli çalışmasını sağlar. Genel olarak motor soğutmasını sağlamak için radyatör kullanılsa da yüksek performans araçlara intercooler sistemi dahil edilir. Intercooler, genellikle turboşarj ve süperşarj destekli motoru olan araçlarda yer alır. Turbodan gelen basınçlı havanın sıcaklığı yüksektir. Bu sebeple soğutulması gerekir, ara soğutucuysa motora gitmeden ısınan havayı farklı yollarla soğutur.
Intercooler Ne İşe Yarar?
Hava; turboşarja çekildiğinde, takviye edildiğinde ve ardından motora aktarıldığında çok ısınır. Sıcak hava, motor için çok iyi değildir. Bu nedenle birçok turboşarjlı motor ara soğutucudan yararlanır. Bu noktada intercooler, ara soğutucu olarak devreye girer. Ara soğutucu temelde havadan havaya bir radyatördür. Turbodan gelen sıcak hava bir uçtan girer. Ardından sıcak hava, çok daha düşük sıcaklıkta olan motora girmeden önce ara soğutucudan geçer. Bu sıra hava soğutularak iletilir. Intercooler sayesinde motor, basit bir fizik ilkesinden tam olarak yararlanır. Yani soğuk hava, sıcak havadan daha yoğundur. Bu temelde, belirli bir hacim için (örneğin, motorun silindirinin) hava daha yoğun olduğunda aynı alana daha fazla oksijen alabileceği anlamına gelir. Daha fazla oksijen de daha iyi performans anlamına gelir.
Intercooler Türleri
Genel olarak iki türde ara soğutucu yani intercooler vardır. Biri havadan havaya bir sistem üzerinden işlerken diğeri havadan suya olarak işler.
Havadan Havaya Intercooler
Havadan havaya intercooler, basınçlı havadan ısıyı soğutma kanatlı tüp ağından geçirerek alır. Basınçlı hava ara soğutucudan itilirken ısıyı borulara ve ardından soğutma kanatçıklarına aktarır. Hızla hareket eden ve dışarıdan gelen soğuk hava, soğutma kanatçıklarından gelen ısıyı emerek basınçlı havanın sıcaklığını düşürür.
Avantajları
Bu sistemin avantajları basitlik, daha düşük maliyet ve daha az ağırlıktır. Aynı zamanda en yaygın intercooler şeklidir. Ayrıca daha hafif bir yapıya sahiptir. Sıvı madde içermediği için herhangi bir sızıntıda meydana gelmez.
Dezavantajları
Ara soğutucuyu aracın önüne götürmek zorunda olduğu için daha uzun giriş uzunluğuna sahip olmasıdır. Ayrıca havada suya göre daha fazla sıcaklık değişimi olabilir. Verimli çalışması mevcuttaki hava sıcaklığına da bağlı olduğu için yaz aylarında verimliliği azalır.
Havadan Suya Intercooler
Havadan suya intercooler, ısı transfer maddesi olarak suyu kullanır. Bu kurulumda soğuk su hava / su ara soğutucusundan pompalanır. Ardından içinden geçerken basınçlı havadan ısı çıkarılır. Isıtılmış su daha sonra başka bir soğutma devresinden (genellikle özel bir radyatörden) pompalanırken, soğutulmuş sıkıştırılmış hava motora itilir.
Avantajları
Bu soğutucular, havadan havaya muadillerinden daha küçük olma eğilimindedir. Küçük olmaları onları alan, hava akışı ve giriş uzunluğunun sorun olduğu zorlu kurulumlara çok uygun hale getirir. Hortumlar sistem içerisinde güzergâh boyunca da herhangi bir yere yerleştirilir. Bu da yer açısından kazanç sağlar. Su, ısı transferinde havadan daha etkilidir ve daha fazla stabiliteye sahiptir. Bu nedenle daha geniş sıcaklık aralığının üstesinden gelebilir. Buz ya da başka kimyasallar kullanılırsa soğutma gücü de artar. Bu da daha kısa süreye işaret eder.
Dezavantajları
Bu sistem radyatör, pompa, su ve transfer hatlarının ilave karmaşıklığını, ağırlığını ve maliyetini arttırır. Karışık bir yapısı olduğu için sızıntı ihtimali daha yüksektir. Uzun araç kullanımında ısı emiliminden verim azabilir.
Intercooler Arızaları
Intercooler ile ilgili çoğu arıza genellikle kurulum sorunlarıyla ya da sızıntılarla sonuçlanan fiziksel hasarla ilişkilidir. Etkilenen en yaygın alanlardan biri, lastik takviye hortumları (rubber boost hoses) ve onları yerinde tutan kelepçelerdir. Zamanla kauçuk yok olur ve kelepçeler, kenetleme kuvvetini kaybedebilir. Bu da takviye hortumlarının gerçekten yükseltilmiş havanın kaçmasına izin vermesine neden olabilir. Ortaya çıkan sorun halsiz, düşük performans gösteren araç yapısına neden olur. Ayrıca sürüş sırasında her zaman olmasa da bir vızıltı sesi bile duyabilirsiniz. Düzeltilmesi oldukça basit bir sorundur. Yeni hortumlar ve kelepçeler ile sorun ortadan kalkar.
Intercooler aracın tam önüne oturtulur. Yoldaki taş ve döküntülerden zarar görmeye açıktır. Taşlar ve döküntüler hassas soğutma kanatçıklarına zarar vererek ara soğutucunun soğutma verimini azaltabilir. Güçlendirilmiş havanın içinden geçtiği borulara da zarar verebilir. En yaygın etkisi, düşük performans gösteren bir ara soğutucudur. Bu da giriş hava sıcaklıklarının artmasına neden olur. Düzeltmek için yeni bir ara soğutucu lazımdır.
Intercoolerın İşlemli veya Tamirli Olması
Bu sistemin tamirli veya kaynaklı olduğu durumlarda soğutma işlevi tam olarak çalışmayabilir. Yani sistem zarar görebilir. Bu sebeple işlem görmüş bir ara soğutucusunu değiştirmekte fayda vardır.
Intercooler Giriş ve Çıkışlarındaki Yağ Kaçakları
Ara soğutucuya giren hava doğrudan turboşarjdan gelir. Turbo ile ilgili herhangi bir sorun yaşarsanız, ara soğutucunun da etkileneceği anlamına gelir. Örneğin, turbo yağ sızıntısına maruz kalıyorsa, dışarıya sızan yağın bir yere gitmesi gerekir. Gittiği yer büyük olasılıkla ara soğutucu olacaktır. Bu, yağın ara soğutucunun altında toplanması ve ara soğutucunun performansını düşürdüğü anlamına gelir. Kontrol etmek için takviye hortumlarını çıkarın ve yağ kirliliği belirtileri olup olmadığını kontrol edin. Ara soğutucuyu çıkarın. İçindeki yağı çıkarmak için motor yağ çözücüsü kullanabilirsiniz. Yani kısaca eğer sistemde kullanılan hortumlar çokça yağ kaçırıyorsa ilk olarak, turbo mili kontrol edilir. Çünkü turbo mili de yağ kaçırabilir. Mevcut intercooler sistemi yalnızca havanın geçişini sağlar. Bu sebeple düzgün çalışan bir sistemde yağ olmaz. Öncelikle turbo kontrolü ve intercooler temizliği yapılmalıdır.
Intercoolerın Hasarlı veya Deforme Olması
Sistem üzerinde herhangi bir ezilme, bükülme veya eğrilme varsa soğutma kapasitesinde düşüş meydana gelir. Bu da üstlendiği görevi tam anlamıyla yapamayacağının işaretidir. Aşırı hasarlı veya deforme olmuş ara soğutucuların değişikliği motor performansın için oldukça önemlidir.