Kullandığımız her ürünün bir ömrü vardır. Bu bir traş makinesi veya otomobil lastiği olabilir. Ömrünü tamamlayan ürünler teknik bakım metotları ile tekrar geri kullanılabilirken bazı durumlarda geri dönüşüme yollanır. Bazı durumlarda ise doğrudan çöpe giderler. İşte bu ürünler maruz kaldıkları tekrarlı yükleme sonucunda kendilerine biçilen ömür ile paralel bir kullanım süresi vaat ederler. Ancak günümüzde üretim tekniklerinin gelişip geri dönüşümün arttırılması için bu parçaların tekrardan sisteme geri kazandırılması istenir. Otomotiv sektörü içinde bu durum geçerlidir. Ne varsa eskilerde var sözü boşuna söylenmemiş olup, günümüzde sorunsuzluğu ile bilinen bir çok otomobil günümüzde yaşlı sayılmaktadır. Örneğin AE-101 kodlu Toyota Corolla modelleri ve W-124 kodlu Mercedes E Serisi modelleri buna verilebilecek güzel örneklerdir. Planlı eskitmenin doğrudan uygulanmadığı modeller ömürlük alt yapıya sahiptirler. Gelin birlikte planlı eskitme kavramının ne olduğuna bakalım.
Planlı Eskitme Nedir?
Planlı eskitme belirlenen bir süre sonunda sahip olduğumuz ürünün kullanıma bağlı olarak veya kullanımdan bağımsız bir şekilde bozulması ve işlevini yerine getirmemesidir. Planlı eskitme özellikle teknolojik ürünlerde yapılır. Bu sayede müşterinin yeni teknolojiye bağımlı hareket etmesi sağlanır. Örneğin telefonunuzun performansı size yetiyor olabilir. Ancak belirli bir süre sonra hiç güncelleme veya değişiklik yapmamanıza rağmen performans kayıpları tecrübe ettiğinizi gözlemleyebilirsiniz. Bu aslında planlı eskitmenin bir sonucudur. Ürünlere belirli bir ömür biçip, bu ömür tamamlandığında kullanıcının yeniden alışveriş yapması hedeflenir.
Planlı Eskitme Nasıl Yapılır?
Planlı eskitme sadece fiziksel olarak gerçekleştirilmez. Örneğin bir uçlu kalemin belirli bir süre sonucunda sürekli yükler sonucu bozulabileceği gibi, telefon teknolojileri yenilendikçe eski modellerin hızının düşürülmesi de planlı eskitmenin bir parçasıdır. Aynı zamanda psikolojik bir etkisi de olan kavram, eski modellere yazılım desteği ile gelmesi mümkün olan uygulamaları, yeni üretilmiş modellerde sunulması ile de karşımıza çıkar. Bu sayede elindekinin ömrünü tamamlayıp eskidiğini düşünen tüketici, yeni ürünü almak ister.
Avantajları Var mı?
Avantajı yok gibi gözükse bile aslında sadece emperyalizm destekçisi bir hareket değildir. Bu sayede tüketicinin sürekli güncel ürün kullanması hedeflenir ve eskiyen ürünler geri dönüşüm için kullanılabilir. Sürdürülebilir ve güncel bir çevre için faydalı bir eylemdir.