Tarihin Arabaları 1: Arşidük Ferdinand ‘ın Arabası
28 Haziran 1914 tarihi, dünyanın en önemli tarihlerinden birisidir. Avusturya ve Macaristan ülkelerini bir arada tutan Habsburg Hanedanlığı’nın son varisi olan Arşidük Franz Ferdinand bir Sırp genci tarafından aracında suikaste kurban gitti. Bu olay 1. Dünya Savaşı’nı başlatacak bir olaylar zincirinin tetiklenmesine sebep oldu.
Avusturya-Macaristan Arşidükü Saraybosna Ziyaretinde
Avusturya-Macaristan Arşidükü Franz Ferdinand ve eşi Düşes Sophie von Hohenberg 1914 yılında Saraybosna’ya bir ziyarette bulundular. Ziyaretlerinin asıl sebebi silahlı kuvvetleri teftiş etmekti. Ancak ülkede gerginlik havası hakimdi. Gerginliğin temel sebeplerinden birisi 1909 yılında Avusturya-Macaristan’ın, Bosna Hersek’i ilhak etmesiydi. Bu olay Avusturya-Macaristan ile Sırp Krallığı arasındaki ilişkileri geri dönülmesi güç bir noktaya doğru sürüklemişti.
Aslında 1900’lü yıllar zaten dünya üzerinde büyük bir gerginlikle başlamış ve birçok yerde suikast girişimleri olmuştu. İtalyan Kralı Umberto, Amerika Başkanı William McKinley, Sırp Kralı Alexander Obrenovic ve daha niceleri. Hatta Osmanlı bile suikast girişimlerini görmüştür. Bunların en meşhuru Sultan II. Abdülhamid Han’a düzenlenmeye çalışılan suikasttir. Sultan II. Abdülhamit Han bu girişimden kurtulmuştur ancak Osmanlı Tarihi’nde onun kadar şanslı olmayanlar vardır. Mahmut Şevket Paşa ve Mısır Hidivi Abbas Hilmi Paşa da suikaste kurban gidenler arasındadır. Böyle bir ortamda büyüyen Arşidük de statüsünün getirdiği tehlikenin farkındadır. Bu konuda: “Hayatımız sürekli olarak tehlikede, Tanrı’ya güvenmek zorundayız.” demiş ve korkuyla yaşamaktansa görevine devam etmeyi tercih etmiştir.
Dünyayı Sarsan Tarih: 28 Haziran 1914
Avusturya-Macaristan Arşidükü ve eşi, işte böylesine gergin bir zamanda Saraybosna’ya ziyaret etmişlerdir. Ziyaretlerini de 1910 model Gräf & Stift Double Phaeton ile gerçekleştirmişlerdir. Döneminin gözde arabalarından birisi olan araç, kolordu subayı Kont Franz von Harrach tarafından satın alınmıştı. Ziyareti bu araçla gerçekleştiren çift aslında sabah erken saatlerde yaptıkları bir gezi esnasında öldürüleceklerdi. Ancak suikastçi Nedeljko Čabrinović attığı el bombasını isabet ettirememiş ve aracın arkasına düşürmüştü. Hemen valinin ikametgahına götürülen Arşidük ve eşi ilerleyen saatlerde el bombası yüzünden yararlananları ziyaret etmek istemişlerdir. Araçla giderken “Kara El” üyesi bir geç olan Gavrilo Princip bir kafede oturuyordu. Arşidük ve eşini gören Gavrilo, suikasti gerçekleştirdi. Arşidük orada ölürken, eşi ağır yaralanmıştı. Bu olay ise 1. Dünya Savaşı’nın başlangıç nedeni olarak tarihe geçti.
Gräf & Stift Double Phaeton’un Laneti
Suikastten sonraki 12 yıl içerisinde bu Double Phaeton 15 farklı sahip değiştirdi. İşin daha ilginç yanı ise bu araç 13 kişinin hayatına mâl olan kazalara karıştı. Araç sahiplerinden birisi delirdi. Bir diğeri aracı aldıktan sadece 9 gün sonra iki köylüye ve bir ağaca çarparak can verdi. Başka bir sahibi ise intihar etti. Bu otomobile sahip olan bir Yugoslavya valisi ise dört farklı kaza geçirdi. Üstelik bu kazalardan birisi koluna mâl oldu. Bu kazadan sonra ise Yugoslavya valisi aracı bir arkadaşına sattı. Ancak arkadaşı da araçla takla attı ve aracın altında kalarak can verdi.
Ağır gövdesi ve yavaş hızları yüzünden bu tip araçlarla takla atmak zordur. Ancak bu takla atma kazası aynı araçla bir kez daha yaşandı. Bu sefer de İsviçreli bir yarış pilotu takla atarak can verdi. Arabanın son sahibi ise arabayı düğün aracı olarak kullanmak isteyen Tiber Hirshfield’di. Ancak o da aracın kontrolünü kaybetmesi sonucunda üç arkadaşıyla beraber can verdi.
Aracın Plakasındaki Ayrıntı
Bu ilginç araç, geçtiğimiz yüzyılın büyük bir kısmını Viyana’nın Heeresgeschichtliches Müzesi’nde sergileniyordu. 2000’li yıllarda Brian Presland adlı İngiliz bir ziyaretçi aracın plakasında “AIII 118” yazdığını fark etti. Bu plakadaki “A” harfinin ateşkesi (ing. armistice) simgelediği düşünülürse ve kalan kısım da bir tarih olarak alınırsa ortaya şöyle bir şey çıkıyordu; Ateşkes 11.11.18. Bilin Bakalım 11 Kasım 1918’de ne oldu? Evet, 1. Dünya Savaşı bir ateşkesle sona erdi. Siz bu konu hakkında neler düşünüyorsunuz? Sizce savaşın başlamasına sebep olan olayın yaşandığı aracın plakasında, savaşın bitiş günü yazıyor olabilir mi?