Daha önceki yazılarımızda içten yanmalı motorların çalışma prensiplerini yüzeysel olarak açıklamıştık. İçten yanmalı motorlar içlerinde kontrollü patlamalar gerçekleştirilen ve bu kontrollü patlamalardan kinetik enerji elde etmeye yarayan yapılardır. Piston silindir düzeneğine sahip motor blokları, uygun hava yakıt karışımının ateşlenerek pistonu ittirmesi ve bu itmenin yönlendirilerek krank milini çevirmesi prensibi ile çalışırlar. Tabii ki hava yakıt karışımının ateşlenmesi ile çok yüksek sıcaklıklara maruz kalan silindirler ve motor bloğu uygun soğutma sistemine sahip olmak zorundadır. Bunun için motor bloğunun içinde boşluklar ve su kanalları bulunur. Soğutma suyu bu kanallar içinde devirdaim pompası ile dolanır. Ancak otomobil ilk çalıştığında da soğutma suyu soğuk motor etrafında dolanmak isteyecektir. Bu yüzden termostat adı verilen bir valf, otomobil ilk çalıştırıldığında soğutma suyunun devirdaim edilmesini engeller ve motor daha çabuk ısınır. Gelin birlikte termostat adı verilen parçanın nasıl çalıştığına bir göz atalım.
Termostat Nedir?
Termostat ısıtma soğutma sistemlerinde kullanılan, sıcaklığın istenilen değerde sabit kalmasını sağlayan bir parçadır. Sadece otomobillerde bulunmaz. Otomobillerdeki termostatlar, motor ilk çalıştığında kapalı kalarak soğutma suyunun devirdaim etmesini engelleyen valflere sahiptirler. Devirdaim etmesi engellenen soğutma suyu ile motor daha çabuk istenilen sıcaklığa gelir. Daha sonra açılan termostat, soğutma suyunun soğutma kanalları içinde dolanmasını sağlar.
Nasıl Çalışır?
Farklı yapılara sahip termostatlar olsa bile prensip benzerdir. Sıcaklığa bağlı olarak soğutma suyunun geçişini sağlayan valf, farklı şekillerde açılıp kapanabilir. Genellikle otomobil termostatlarında içi yağ dolu bir silindir tüp bulunur. Bu tüpün içindeki yağ, motor sıcaklığına göre genleşip büzüşerek ucundaki valf ve yay ile beraber otomobilin soğutma suyunun motor bloğundan geçişini kontrol eder. Yeterince genleşen yağ valfi açar ve motor soğutma suyu motor bloğundan geçer. Otomobil kapandığında tekrardan soğuyan yağ valfi kapatır. Termostat asla tamamen açılıp kapanmaz. Motor sıcaklığına göre içindeki madde büzüşür ve genleşir.
Termostat Arızaları Nasıl Kendini Belli Eder?
Eğer termostatınız açık halde kaldı ise, marşa basıldığı andan itibaren motor çok geç ısınır. Motorun soğuk yapısı yüzünden, ısınana kadar daha fazla yakıt tüket Diğer bir durumda termostatın kapalı kalmasıdır. Kapalı kalan termostat, motor suyunun motor içinden geçişine izin vermez ve motor hararet yapar. Uzun vadede motor zarar görür.