Tork konvertörü tam otomatik araçlarda krank milinin hareketini şanzımana ve oradan tekerleklere aktaran, sıvı kaplin sistemi kullanan bir bir parçadır. Karşımıza farklı markaların farklı şanzıman modellerinde çıkmakta olan tork konvertörleri, uzun ömürleri ve kullanıcılarına sundukları yumuşak ve konforlu vites geçişleri ile bilinirler. Tork konvertörleri diğer bir isimle tork dönüştürücüleri isimlerini torku yani döndürme kuvvetini anlık olarak katlayabilmelerinden almışlardır.
Tork Konvertörü Hangi Parçalardan Oluşur?
Tork konvertörlerinin nasıl çalıştıklarını anlatmadan önce meydana geldikleri parçalar hakkında temel bir bilgi birikimine sahip olmak gerekir dersek yanlış olmaz. Tork konvertörleri temel olarak 4 ana kısımdan oluşur. Bunlar sırasıyla türbin, statör, impeller (fan) ve şanzıman yağıdır. Her ne kadar tork könvertörünü meydana getiren temel parçalar bunlar olsa dahi içinde mil, kapak ve volan gibi temel makine elemanları da bulundurur.
Tork Konvertörü Nasıl Çalışır?
Tork konvertörleri torku yani döndürme kuvvetini doğrudan motora bağlı olan fanın aradaki şanzıman yağını kullanarak türbini döndürmesi prensibi ile çalışır. Fan kısmı doğrudan krank miline bağlıdır. Motorun oluşturduğu döndürme kuvveti bir mil ile fana aktarılır. Ancak bundan sonra ki hareketin şanzımana aktarılması için türbin ile fan arasında katı bir bağlantı bulunmamaktadır. Eğer katı bir bağlantı bulunsaydı, tekerler her yavaşladığında yada durduğunda motorda durmak zorunda kalırdı. Şanzıman yağı ise tam bu noktada devreye giriyor ve türbin ve fan arasındaki bağlantıyı tamamlıyor. Fanda oluşan döndürme kuvveti doğrudan temasta olunan şanzıman yağında bir merkezcil kuvvete sebep olur ve tork aradaki sıvı aracılığı ile türbine aktarılır. Bu sayede tekerler hareket etmediğinde fan dönse dahi türbin dönmek zorunda kalmaz ve motor hareketini durdurmak zorunda kalmaz.
Statör Nedir?
Statör torkun aktarılmasının yanında, aktarılan torkun katlanarak artırılmasından sorumlu olan mekanik parçadır. Hareket aktarılan şanzıman yağının türbin üzerine doğru bir şekilde yönlendirilerek elde edilen torkun anlık olarak artırılmasına yarar. Bu sayede tork aktarılırken aynı zamanda aracın statik sürtünmeyi yenmesi kolaylaşmış olur. Buna bir örnek verecek olursak ağır bir dolabı başta iterken zorlanırız ancak hareket başladığında itme kolaylaşır. Bunun sebebi uyguladığımız kuvvetin, statik sürtünmeyi yenip kinetik sürtünmeye maruz kalmasıdır.
Neden Kolay Arıza Vermez?
Fan ile türbin arasında katı bir iletim parçası yerine şanzıman yağı olması, parçaların yerine göre birbirinden bağımsız hareketini sağlar ve yağ işlevini yitirmediği sürece aşınma gözlenmez. Bu yüzden konvertörlü araçlar uzun süre sorunsuz olarak kullanılabilir. Ancak aradaki akışkan enerji kaybına sebep olduğu için, yakıt tüketimi bu durumdan olumsuz etkilenebilmektedir.
