Son zamanlarda hazır tüketim ürünlerine, market fiyatlarına ve araç fiyatlarına gelen zamlar, vatandaşın tepkisini çekti. Bu yüzden son zamanlarda “Stokçuluk” kelimesi de sürekli olarak karşımıza çıkmaya başladı. Bazı çevrelere göre araba galerileri ve marketler, önce ürünleri stoklayıp daha sonra da fahiş fiyata satmak istiyor. Ticaret ile uğraşan kişiler de ticaretlerinin döviz kurlarına bağlı olduğunu söyleyip, sürekli olarak zam yapmak zorunda olduklarını dile getiriyor. Artan pahalılık ve şikayetlerin üzerine Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, bayilerden sıfır araçları toplayıp, stoklayarak, fiyat artışına neden oldukları iddia edilen şüpheliler hakkında resen soruşturma başlattı. “Devlet Stokçulara Ne Yapıyor?”, “Stokçuluk Nedir?”, “Stokçuluk Yasak mı?”, “Stokçuluk Yapan Kişiler Nereye Şikayet Edilir?”, “Stokçuları Şikayet Etmek”, “Stokçuluğun Cezası Nedir?” ve stokçuluk yasasına dair her şeyi, “Devlet Stokçulara Ne Yapıyor? Stokçuluk Nedir, Yasak mı?” adlı haberimizde derledik.
Stokçuluk Nedir?
Stokçuluk Nedir? Sorusunun cevabını Türk Dili Kurumu (TDK), stokçuluk terimi kökü olan “stok” için “yığılım”, “stokçu” için de “stok yapan kimse, istifçi” olarak tanımlıyor. Ayrıca Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Yönetmeliği’nde “Stokçuluk” terimi “Olağanüstü hal, afet ve ekonomik dalgalanma dönemleri ile diğer acil durumlarda üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin piyasada darlık yaratan, piyasa dengesini ve serbest rekabeti bozan faaliyetleri ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyen faaliyetleri” olarak tanımlanmaktadır. Böylece stokçuluk yaptıkları iddia edilen kişilerin, piyasadaki fiyatları arttırdığı ve vatandaşı mağdur ettiği iddia edilmektedir.
Stokçuluk Yasak mı? Kimler Stokçuluk Yapıyor?
Türk Ceza Kanunu’na göre Stokçuluk yapmak suçtur. Bu suç TCK 240. maddesinde “Belli bir mal veya hizmeti satmaktan kaçınarak kamu için acil bir ihtiyacın ortaya çıkmasına neden olan kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” şeklinde açıkça belirtilmiştir. Ayrıca Resmi Gazete’nin 28 Mayıs 2020 tarihinde yayınladığı Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Yönetmenliği Denetim ve Ceza Hükümleri bölümünde stokçuluk hakkındaki cezalar ve yaptırımlar belirtilmiştir. tedarikçi ve perakende işletmelerin fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarının tespit edilmesi halinde bu faaliyetleri yapan kişi ve kurumlara fiyat artışı için on bin Türk Lirasından yüz bin Türk Lirasına, stokçuluk için elli bin Türk Lirasından beş yüz bin Türk Lirasına kadar idari para cezası Kurul tarafından uygulanmaktadır. Kimler stokçuluk yapıyor? Sorusunun cevabı: mallarının ederinden daha fazlasına satmak isteyen üretici, tedarikçi ve satıcıların hepsi stokçuluk yapmaktadır. Özellikle otomotiv galerileri ve market zincirleri, stokçuluk sorunuyla ön plana çıkmaktadır.
Stokçuluk Yapana Ne Kadar Ceza Verilecek?
Geçtiğimiz günlerde Stokçuluk yapan kişi ve kurumlara, 2 milyon liraya kadar ceza verilmesini öngören yasa teklifi Meclis Başkanlığı’na sunuldu. Ayrıca bu yasa teklifine göre stokçuluk yaptığı belirlenen kişiler, 100 bin liradan 2 milyon liraya kadar idari para cezasına çarptırılacak. Stokçuluk hakkındaki yasa teklifi, Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un “ceza hükümleri” başlıklı maddesinde değişiklik yapılacak. Düzenleme 1 Ocak 2022 tarihinde yürürlüğe girecek. Sonuç olarak son zamanlarda merakla “Devlet Stokçulara Ne Yapıyor?” Sorusunu soran vatandaşlara verilebilecek en iyi cevap olarak, artan denetimlerin, ceza miktarlarının ve ihbar hattının oluşturulmasını söyleyebiliriz.
Stokçuları Nereye şikayet, İhbar Edebilirim?
Başkan Recep Tayyip Erdoğan’ın “Fahiş fiyat artışlarının mantıklı bir izahı yok, stokçulara bu ülkeyi mezar edeceğiz” sözlerinin ardından acil olarak çeşitli yaptırımlar, yasalar ve ihbar hatları kuruldu. Vatandaşların mağduriyetinin giderilmesi için ilk olarak Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu ve Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından fahiş fiyat artışıyla birlikte stokçuluk uygulamalarına karşı denetimleri artırıldı. Stokçuluk yapanları şikayet etmek için vatandaşların öncelikle Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) kurumsal internet sitesi üzerinden giriş yapmaları gerekmektedir. Ardından Haksız Fiyat Artışı ve Stokçuluk İhbar Bildirimi menüsü kullanılarak vatandaşlar ihbarlarını iletebilirler. Bu ihbarlar vatandaşların yaşadıkları illerdeki birimlere iletilerek denetimler acil olarak gerçekleştirilmektedir. Bu yüzden etrafınızdaki veya çevrenizdeki stokçuluk yapan kurumları hem kolay bir şekilde hem de ücretsiz bir şekilde ihbar edebilirsiniz.
Popüler Stokçuluk Haberleri
Geçtiğimiz günlerde artan stokçuluk şikayetleri üzerine görevliler harekete geçti. Popüler stokçuluk denetimlerinden belki de en önemlisi Karabük’te gerçekleştirildi. Karabük merkezli 50 ilde “bayilerdeki araçları toplayarak tekel oluşturdukları ve araç fiyatlarındaki artışı etkiledikleri” gerekçesiyle 51 şüpheli hakkında gözaltı kararı verildi. 226 şüpheli ifadeye çağrıldı, 51 şüpheli hakkında gözaltı kararı verildi. Mevcut fiyat artışının vatandaşın talebinden veya arz yönündeki eksiklikten kaynaklanmadığı, aksine galericiler veya gayri resmi otomobil alım satımı yapan kişiler tarafından bayilerden otomobillerin toplanarak tekel oluşturulduğu bildirildi.
Olayın büyük yankı uyandırmasından sonra Motorlu Araç Satıcıları Federasyonu (MASFED) geçtiğimiz günlerde 50 ilde eşzamanlı olarak yapılan operasyonla gündeme gelen stokçuluk konusuyla ilgili açıklamalarda bulundu. Motorlu Araç Satıcıları Federasyonu (MASFED) tarafından yapılan açıklamada “Mesleki etik kurallara uyarak çalışan, kayıtlı, vergisini ödeyen motorlu araç satıcıları stok yapacak kadar büyük sermayesi olan firmalar olmamakla birlikte sıfır araç satan bayilerden de araç alamamaktadırlar. Zira bayilerin satış yapması durumunda bayilik sözleşmelerinin tek taraflı iptal edilmesi söz konusudur. Bunun kamuoyunca bilinmesini isteriz” ifadeleri yer aldı.