İlk Türk Kadın Sürücü ve İlk Türk Kadın Yarışçı
Kadınlar günü, geleceğe yön verecek gücü fazlasıyla olmasına karşın muhtelif nedenlerle kendini, yeteneğini, hayata değer katacak vizyonunu bastıran kadınlar için önemsenmeli. İçimizdeki otomobil tutkusuyla arabam.com ailesi olarak, 8 Mart Dünya Kadınlar gününde, hayatı, tüm kadınlara ilham verecek kadar özel olan otomobil tutkunu bir Tük kadınından bahsetmek istiyoruz: Samiye Cahid Morkaya.
İlk Türk kadın otomobil yarışçısı, kadın otomobil tutkunu, gerçek bir otomobil aşığı, ilk Türk kadın sürücü, Türkiye’de ehliyet alan ilk kadın, cesur kadın, yenilikçi kadın…Bu unvanların hepsini hak eden Samiye Cahid Morkaya’yı size tanıtmak istiyoruz.
1930’lu yılların Türkiyesini hayal edin! Henüz ülkede bir elin on parmağını geçmeyen sayıda motorlu taşıt varken, doğru dürüst yol, trafik kuralı hatta trafik bilinci yokken, kadınların da sokakta pek görülmediği bir toplumsal yapı varken bir kadının araba kullandığını üstelik de otomobil yarışlarına katıldığını hayal edin!
Zaten otomobilin bile çok büyük bir tepkiyle karşılandığı dönemde Samiye Cahid Morkaya, dedikodularında şöyle değerlendiriliyor olmalıydı: “atsız, öküzsüz bir arabayı bir de kadın idare ediyor”
1930’lardaki adıyla Türk Seyyahin Cemiyeti yani Türkiye Turing Klübü 5 Eylül 1931 yılında Samiye Cahid Morkaya’ya ehliyetini resmi olarak vermişti. Böylece o, ehliyet alan ilk kadın sürücü olmuştur. Sadece ülkemiz için değil Avrupa için de büyük bir yenilik olan kadınların kullandığı otomobiller bundan sonra giderek artacaktı. Ancak 1930’larda bu durum, şaşılacak bir yenilikti.
Cumhuriyet dönemi otomobil yarışları oldukça sınırlıydı. Ancak böyle bir dönemde, Samiye Hanım, ülkede ehliyet sahibi olan çok az kişiden biri olmakla kalmayıp yarışlara katılmış ve kazanmıştı.
Anadolu’ya ilk motorlu taşıt, 1883’te yani Osmanlı İmparatorluğu döneminde gelmiştir. Bu, ilk arabayı kullanan kişi ise Züheyrzade Ahmet Paşa’dır. Bundan sonra özellikle çok zengin bir zümre otomobil satın almaya başladı. Ancak pek çoğu aldığı arabayı kendisi kullanmak istemiyor, bir şoför tayin etmeyi tercih ediyordu. İşte bu nedenle ehliyet veren kurumların açılması ihtiyaç haline geldi. O zamanlar ehliyete “Şoför Şehadetnamesi” deniyordu.
Samiye Cahid Morkaya Kimdir?
Yazar Burhan Cahid’in eşi olan Morkaya, oldukça zengin bir ailenin kızıdır. Yedikule Alman Mektebi mezunu olan Samiye Hanım, Buick marka, Ford marka, Cadillac marka, Fiat marka ve Nash marka otomobiller kullanmış ve 1922 yılından itibaren otomobil yarışlarına katılmaya başlamıştır. Dönemin dergi ve gazetelerinde yazdığı üzere, bu hoş kadın, 1932’de İstinye Köprüsünden Zincirlikuyu’ya kadar olan mesafede ilk birinciliğini almıştır.
Kadınlar Yarış Kazanamaz!
Yine dönemin dergi ve gazetelerinden öğrendiğimiz üzere, 1932’de yapılan ve Morkaya’nın kazandığı bu yarışa yarışın ikincisi itiraz etmiş. Gerekçesi de bir kadının birinci olmayacağıymış. Hatta bu işi mahkemeye kadar taşımış. Ancak dönemin Sulh Hukuk Mahkemesi “bir kadın otomobil yarışlarına katılabilir ve birinci olabilir” dedi.
Samiye Hanım Kolunu Kaybetti!
1934 yılında tekrarlanan yarışlarda Ford marka bir otomobil kullanan Samiye Cahid Morkaya, geçirdiği kaza sonucu sol kolunu kaybetti. Toplumsal tarih Dergisinin verdiği bilgilere göre 1972’de vefat eden Samiye Hanım, o tarihe kadar araba kullanmayı sürdürmüş. Gerçek bir otomobil tutkunu olarak da hayata veda etmiş.
Burak Çetintaş’ın Toplumsal Tarih Dergisi’ndeki araştırmasından yararlanılmıştır.