Formula 1 sporunu takip etmek istiyorsanız doğru zamanlama! 18-19-20 Mart yarış haftasonu ile 2022 sezonu Bahreyn’de başlıyor. Yarışları takip etmek için ihtiyacınız olan bütün temel bilgiler bu yazıda yer alıyor. Bu yazıda temel başlıklar altında gerekli bilgileri sıralayacağız. Sonraki yazılarda da teknik bilgileri ve daha detaylı bilgileri sıralayacağız. Aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz.
Formula 1: Teknik Bilgiler ve Sistemler
Formula 1 Nedir?
1950 sezonu ile başlayan seri, çeşitli kıtalardaki ülkelerde yapılan ve “Grand Prix” olarak anılan yarış haftasonlarından oluşuyor ve motorsporlarının zirvesi olarak kabul ediliyor. Pilotlar Şampiyonası (Drivers Championship) ve Takımlar Şampiyonası (Constructors Championship) olmak üzere iki adet ünvanı kazanmak için şu an on tane ekip (Takım) yarışıyor. Her takım iki adet pilot ve doğal olarak iki adet araç ile yarışıyor.
2022 Sezonu Takımlar ve Pilotlar;
Bu sezonda yarışacak takımlar ve pilotlar tabloda listelenmiş durumda. Kalın yazılmış olanlar dünya şampiyonluğu bulunan takım ve pilotları gösteriyor.
| Takım | Pilot 1 | Pilot 2 |
| Scuderia Ferrari | Charles Leclerc (Monaco) | Carlos Sainz (İspanya) |
| McLaren | Daniel Ricciardo (Avustralya) | Lando Norris (İngiltere) |
| Mercedes-AMG F1 Team | Lewis Hamilton (İngiltere) | George Russell (İngiltere) |
| Red Bull Racing | Max Verstappen (Hollanda) | Sergio Perez (Meksika) |
| Alpine F1 Team | Fernando Alonso (İspanya) | Esteban Ocon (Fransa) |
| Williams Racing | Alexander Albon (Tayland) | Nicolas Latifi (Kanada) |
| Scuderia AlphaTauri | Pierre Gasly (Fransa) | Yuki Tsunoda (Japonya) |
| Aston Martin F1 Team | Sebastian Vettel (Almanya) | Lance Stroll (Kanada) |
| Alfa Romeo F1 Team | Valtteri Bottas (Finlandiya) | Guanyu Zhou (Çin) |
| Haas F1 Team | Mick Schumacher (Almanya) | Kevin Magnussen (Danimarka) |
Yarış Formatı;
Formula 1 yarış haftasonları standart olarak üç gün sürer. Standart format aşağıdaki gibidir;
Cuma günü iki adet 1 saatlik antrenman seansı
Cumartesi günü bir adet 1 saatlik antrenman seansı ve sıralamalar (detayı aşağıda belirtilecektir)
Pazar günü maksimum 300km veya 2 saatlik yarış (Hangisi önce biterse)
Antrenman seansları: Takımların piste serbestçe çıkıp turlayabildiği, araçlarını ve getirdiği parçaları test edebildikleri seanslardır. Otomobilleri yarışa ayarlamak için büyük önem taşır.
Sıralama seansları: Takımların yarışa başlayacakları sırayı belirlemek için en hızlı turları atmaya çalıştıkları seanslardır. Daha hızlı turu atan daha önden başlar. Q1, Q2 ve Q3 olmak üzere üç seanstan oluşur. Şimdi bu seanslara değinelim;
- Q1: Sıralama turlarının ilk seansıdır. 20 dakika sürer. Bu sürede 20 otomobilin tamamı istedikleri zaman piste çıkıp tur atarlar. Süre bittiği zaman en yavaş turu atan 5 pilot elenir ve bu sıralardan (16-17-18-19-20) yarışa başlarlar.
- Q2: Sıralama turlarının ikinci seansıdır. 15 dakika sürer. Önceki seansta elenmemiş olan 15 otomobil istedikleri zaman piste çıkıp tur atarlar. Süre bittiği zaman en yavaş turu atan 5 pilot daha elenir ve bu sıralardan (11-12-13-14-15) yarışa başlarlar.
- Q3: Sıralama turlarının üçüncü ve son seansıdır. Önceki seansta elenmemiş olan 10 otomobil istedikleri zaman piste çıkıp tur atarlar. Süre bittiği zaman herkesin yarışa başlayacakları yer belirlenmiş olur. Bu seansta en hızlı turu atmayı başaran pilot Pole Pozisyonunu (Pole Position) yani yarışa birinci sıradan başlama hakkını kazanır. Bu istatistik Formula 1’deki en değerli istatistiklerden biridir. Bu rekor şu an 103 Pole ile Lewis Hamilton’a aittir.
Yarış: Puanların kazanıldığı haftasonunun en önemli kısmıdır. Pilotların sıraya dizilip yarışa başlayacakları start düzlüğündeki bölgeye Grid denir. Pilotlar önceden belirlenmiş tur sayısı kadar yarışmak üzere gride dizilirler. Öncelikle birbirlerini geçmeden bir boş tur atar ve gride tekrar yerleşirler. Yarış başlamadan önce yapılan bu son tura Formasyon turu denir.
Pilotlar tekrar gride yerleştiğinde beş kırmızı ışık sırayla söner. Yeşil ışık bu ışıkların ardından yandığında yarış başlamış olur. Yarışta amaç elbette mümkün olduğu kadar ileride bitirmektir. Pilotlar bunun için birbirlerini geçmeye çalışırlar.
Araçların slick lastikleri yumuşak (Kırmızı), orta (Sarı) ve sert (Beyaz) olmak üzere üç hamurdan oluşur. Slick lastik, dişleri, girintileri olmayan düz lastiklere denir. Ayrıca yağmur için geçiş lastiği diyebileceğimiz “Intermediate” (Yeşil) ve yoğun yağmurda kullanılan “Wet” (Mavi) olmak üzere iki adet dişli, oluklu lastik bulunur.
Lastik hamuru yumuşadıkça yol tutuşu artar ve otomobil daha hızlı turlar atar. Bu avantajın yanında daha yumuşak lastiğin daha çabuk aşınması ve yol tutuşunu kaybetmesi gibi bir dezavantaj vardır. Lastiklerin kullanım ömürleri bir tam yarışı çıkarmaya yetmez. Fazla aşınan lastiğin yol tutuşu azalır ve patlama riski artar. Bu sebepten takımlar her yarış en az bir kez pit stop yapar.
Pit Stop: Otomobiller lastiklerini değiştirmek için pite yani garajlarına gelirler. Kanat ayarı, ön kanat değişimi, küçük basit tamirat ve değişim gibi işlemler de pit stop esnasında istenirse yapılan diğer işlemlerdir.
Takımlar pit stop işini mümkün olduğu kadar hızlı halletmek isterler çünkü Formula 1, 0.001 saniyenin kazananı belirleyebildiği bir spordur. Araç telsizden pite çağırıldığı zaman pilot pit yoluna girer. Araçlar pist üstünde 360km/h civarı hızlara kadar çıkabilecek güce sahiptir fakat pit yolunda bu yasaktır. Pit yolunda çıkılabilecek maksimum hız, 1-2 istisnai pist hariç 80km/h ile sınırlandırılmıştır.
Araç pite girdiği zaman, garajın önünde durup kalkması arasında geçen süre ortalama 2.3 saniye civarıdır. Bu kısacık süre içerisinde dört lastiği birden değiştirilir. Bunun için aracın etrafında çok fazla sayıda mekaniker bulunur. Araç levye benzeri basit krikolar ile kaldırılıp indirilir. Her lastik başında üç mekaniker bulunur. Bir mekaniker bijon tabancası ile lastiği çözer, diğer mekaniker çıkarır, bir diğer hazırda bekleyen mekaniker ise yeni lastiği takar. Tabancayı tutan mekaniker lastiğin bijonlarını sıkar ve lastik değiştirilmiş olur.
Toplam tur sayısı tamamlandığında bitiş çizgisini ilk geçen araç veya 2 saat süre limiti tamamlandığında en fazla yarış mesafesini kateden araç yarışı kazanır.
Yarış içerisinde en hızlı turu atan pilot, eğer yarışı ilk 10 içerisinde tamamlarsa 1 puan kazanır. Ayrıca en hızlı tur (Fastest Lap) Formula 1’in en önemli istatistiklerindendir. Bu rekor günümüzde 77 fastest lap ile Michael Schumacher’e aittir.
Yarışı ilk üç sırada bitiren pilotlar yarış sonrası podyuma çıkar. Burada önce kazanan pilotun, sonrada kazanan pilotunun takımının milli marşı okunur. Ardından kupalar verilir ve klasikleşmiş şampanya patlatma kutlaması ile seremoni tamamlanmuş olur. Yarış kazanma istatistiği de Formula 1’de önemlidir ve şu an rekor 103 Win ile Lewis Hamilton’a aittir.
Yarış sonucuna göre ilk 10 pilot puan alır. Puanlama şu şekildedir;
| Pozisyon | Puan | Pozisyon | Puan |
| 1. | 25 | 6. | 8 |
| 2. | 18 | 7. | 6 |
| 3. | 15 | 8. | 4 |
| 4. | 12 | 9. | 2 |
| 5. | 10 | 10. | 1 |
Her takımda iki pilot bulunur. İki pilotun aldığı puanların toplamı takım hanesine yazılır. Sezon sonunda en çok puan alan takım, Takımlar Şampiyonu (Constructors Champion) olur. Bu alanda rekor 16 şampiyonluk ile Scuderia Ferrari’ye aittir.
Pilotlar içerisinde ise sezon içerisinde en fazla puanı alan pilot, Pilotlar Şampiyonu (Drivers Champion) olur. Bu alanda rekoru iki pilot paylaşmaktadır. Michael Schumacher (1994, 1995, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004) ve Lewis Hamilton (2008, 2014, 2015, 2017, 2018, 2019, 2020) 7 kez şampiyonluk kazanmıştır.
Formula 1 için temel bilgilerimiz bu kadar. Bu bilgiler ile sporu takip etmeye başlayabilir ve yarışları izleyebilirsiniz. Daha fazla detaydan bahsedeceğim teknik yazıda görüşmek üzere. 🙂