Le Mans 24h, tarihinde çok farklı ve çok deneysel otomobiller gördü. Denemeleri başarısız olanlar tarihten silindi. Ama bir marka var ki denemekten vazgeçmedi ve istediğini aldı. Bu yazıda Le Mans 24h’i kazanmış ilk ve tek Rotary motorlu ve Japon otomobilin hikayesinden bahsedeceğiz: Mazda 787B
Rotary Motorun İcadı
787B ve başarısından bahsetmeden önce Rotary motor kavramının ne olduğunu öğrenmekte yarar var. Günümüzde pek tercih edilmeyen bir motor olan Rotary, bir Alman mühendis olan Felix Wankel tarafından geliştirdi. 1929’da ilk patentini aldıktan sonra 1957’de ilk çalışan prototipini yaptı.
Rotary/Wankel motor, geleneksel piston, silindir ve krank milinden oluşan motorlara göre daha kompakt bir dizayna ve daha düşük ağırlığa sahiptir. Geleneksek motorlara göre daha fazla güç üretir ve çok daha az titreşime sahiptir. 4 zamanlı motorun iki turda tamamladığı “Otto Cycle” diye adlandırılan döngüyü tek turda birden fazla sefer gerçekleştirmeye uygun.
Avantajları
- Yapısı gereği daha yüksek sıkıştırma oranlarına ulaşabilir.
- Daha kompakt bir dizayna sahip olduğundan az yer kaplar.
- Daha hafiftir.
- Yüksek güç üretir.
Dezavantajları
- Aşınmalar sebebiyle daha fazla bakım ister.
- Yakıt tüketimi daha yüksektir.
- Motor yüksek ses üretir.
Mazda ve Rotary Motorlar
Bu yeni icat edilen motor tipini bir çok üretici kullandı ancak zamanla çıkardığı sorunlar sebebiyle bir bir markalar rotary motoru rafa kaldırdılar. Mazda, bu tasarımdan vazgeçmeyen tek üretici oldu. Elbette motorun güvenilir olduğunu kanıtlaması gerekiyordu, bunun için herkesin yaptığı gibi motorsporlarını kullandı.
Le Mans 24h. Motorsporları dünyasının en önemli üç yarışından biri ve muhtemelen en zorlu yarışı. Bu yarışı kazanmak çok büyük bir güç göstergesi ve reklam anlamına geliyor. Tarihte nice markalar değişik, farklı, yenilikçi çözümlerle bu yarışı kazanmak için varını yoğunu ortaya koydu. Bu markalardan biri Mazda.
1973’te yarışa ilk kez katılan Mazda, RX-3 Coupe ile pek başarılı olamadı. Yıllar içerisinde yarışı tamamlamayı bırakın, sıralamalarda yavaş kalmaktan başlama hakkı kazanamadığı yarışlar oldu.
Sigma MC74, Mazda’nın 12A güç ünitesi ile 1974’te ilk Rotary motorlu Le Mans’ı tamamlayan aracı oldu. Ancak yarışı tamamlamasına rağmen kazanan aracın attığı tur sayısının 70%’ine ulaşamadığından (338 tur – 156 tur) klasmana giremedi.
RX-7 Le Mans, başlayamadığı yarışlardan sonra 1980’de yarışı tamamlamayı başardı ancak 21. oldu. 1982’de 14. olarak performansını yükseltmeyi başardı.
1983’te çift rotorlu 13B motoruna sahip 717C ile yarışa katıldılar ve 12. ve 18. sıraları elde ettiler. 1987 yarışında, 757 ile 7. olmayı başardılar.
1990’da yeni, sağlam bir yarış aracı ile geldiler. “787” olarak adlandırılan Mazda, 4 rotora sahip R26B kodlu 2.6 litre motoru ile rekabetçiydi. Buna rağmen kaza ve problemler ile iki araçta yarışı tamamlayamadı.
Onyıllar boyunca Mazda, Rotary motor ile Le Mans 24h yarışında başarı elde edemedi.
Yıl 1990’ı gösterirken kural değişimleri gündem oldu. Rotary motor yakın zamanda kullanılamayacaktı.
FIA, sporun Formula 1 gibi daha kurallı ve net hale gelmesini istiyordu. Bu, bütün o deneysel ve çılgın güç ünitelerinin yasaklanacağı ve yerine standart 3.5 litrelik motorların geleceği anlamına geliyordu. Bu kurallar 1992 sezonunda geçerli olacaktı. Yani Mazda’nın son bir atış hakkı vardı.
Efsanevi Mazda 787B ve Le Mans Zaferi
Mazda, 1991’in Rotary motorun güvenilir bir yarış ünitesi olduğunu kanıtlamak için son şansı olduğunu biliyordu. Bunun için 787’yi çizim tahtasına yatırdı ve her şeyini verdi. Nigel Stroud, Porsche 956’da ve Formula 1’de çalışmış bir mühendis olarak projenin başına getirildi.
787B, selefi 787’den daha hafifti. Bunun için Mazda, kesenin ağzını açtı ve tam karbonfiber bir monokok tasarladı. Maksimum aerodinamik verimliliğin yanı sıra Mulsanne düzlüğünde maksimum hızı sağlayabilecek bir gövde için rüzgar tünellerinde büyük mesailer harcadı. Mulsanne düzlüğünde ulaşılan maksimum hız sonrası, soğumuş frenlerin o yüksek hızdan tekrar yavaşlayabilmesi ve bunu en az 350 kere yapması gerekiyordu. Bunun için o zamanlar devrim sayılabilecek karbon frenler kullandı. Ve en önemlisi, mühendisler 4 rotorlu, R26B kodlu Rotary tipi güç üntesini tamamen elden geçirdi. Rotor başına 3 buji, seramik apex seal parçaları (Geleneksel içten yanmalı motordaki piston contası gibi) kullanıldı. Gelişmiş Nippon Denso elektronik yakıt enjeksiyon sistemi ile donatıldı.
Ortaya çıkan makine 900hp’e kadar muazzam bir güç üretme potansiyeline sahipti. Ancak Le Mans, dayanıklılığın ön planda olduğu bir yarış. Mazda, bu sebepten gücü 700hp’ye kadar kıstı. Ortaya çıkan makine muhteşemdi. Rotary motorun sağladığı yüksek ve harika sese hayran olmamak elde değil. Öyle ki pist görevlileri, 787B yaklaşırken seyircileri kulaklarını kapamaları için uyarırmış.
1991’de Mazda 787B, Le Mans 24 saat yarışını kazanan ilk ve tek Rotary motorlu ve Japon araç oldu.
Mazda, kazanan #55 numaralı 787B’yi Hiroşima’daki müzesinde tutuyor.
