Türkiye otomotiv sektöründe oldukça geniş bir paya sahip. Birden fazla yabancı üreticinin ülkemizde yerli olarak binek ve ticari modellerini üretmek istemesi, zamanında çeşitli otomobil fabrikalarının açılmasına sebep oldu. Bu fabrikalardan Toyota Türkiye, Oyak Renault ve Tofaş gibi firmalar yerli binek otomobiller üretirken, Ford Otosan, Anadolu Isuzu ve Mercedes Benz Türk gibi firmalar ticari araçlar üretmekte. Ancak şu anda aralarında olmayan bir firma var ki, Türkiye’de ki ilk otomobil fabrikası olma niteliğini taşıyor. Bir dönem Amerikan ordusu tarafından oldukça kullanılmış ve tasarımı ile kendi hayran kitlesini kazanmış Jeep Willys modelleri Tuzla Jeep Fabrikası tarafından üretiliyordu. Ülkemizde açılan ilk otomobil fabrikası olan Türk Willys Overland isimli fabrika, 2006 yılında sebepsizce kapatıldı. Gelin birlikte 1954’te başlayıp 2006 yılında sona eren bir maceranın detaylarına bakalım.
Serüven Nasıl Başladı?
1954 yılında kurulan Tuzla Jeep Fabrikası, Amerika’dan ithal edilen parçalar ve Türkiye’de üretilen parçaların montajı ile sivil ve askeri jip, kamyonet üretimi yapıyordu. Daha sonrasında Türk Silahlı Kuvvetleri’ne devredilen fabrika, 1986 yılında bir yerlileştirme projesi başlattı. ‘T Model’ adı ile jipleri tamamen yerlileştirme projesi 1990 yılında tamamı yerli GT ve GTD modeller ortaya koydu. 1990’lı yıllarda üretime başlayan GT ve GTD modelleri askeri sınıf jiplerdi. 1995 yılında Türk Patent Enstitüsü tarafından isim olarak ‘Tuzla 1013’ logo olarak ise ‘T’ kullanılmasına karar verildi. Buna ek olarak, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Sanayi Genel Müdürlüğü’nden alınan yetki ile, üretilen modeller ihracata hazır hale getirildi.
Tuzla Jeep Fabrikası Ne Üretiyordu?
4 çeker yerli arazi araçları üreten fabrika, günümüze kadar 15 farklı model araç ortaya çıkardı. İstenilen amaca göre komutan aracı, personel aracı, silah yüklenebilir araçlar ve ambulans jipler Tuzla Jeep Fabrikası’nda üretiliyordu. Üretilen modeller ithal modellere göre daha dik yokuşları çıkabiliyordu. Üstelik ithal edilen modellerin sadece 5’te 1’i fiyatına üretimi mümkündü. Otomobillerin yanında motor dahil tüm parçalar da fabrikada üretilmekteydi. Motor, şanzıman, arazi dişlileri, diferansiyeller ve şaftlar, aktarma organları ve şasi tamamen yerli olarak Tuzla Jeep Fabrikası’nda imal ediliyordu. Zamanında yüz yerlilik oranına sahip fabrika, 1013. Ordu Donatım Ana Tamir Fabrikası adı ile de bilinmekte.
Tuzla Jeep Fabrikası Neden Kapatıldı?
Tuzla Jeep Fabrikası 2006 yılında ihtiyaç yok bahanesi ile kapandı. Fabrikanın tam olarak neden kapandığı ile ilgili net bir açıklama yapılmazken, Yıldız Teknik Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Rahmi Güçlü, fabrikada çalıştığı süre boyunca ordunun konsept değişikliğine gitmeyi planladığını ve imalatı bırakacağının ifade edildiğini belirtmiştir. İmalatın zor olduğunu ve sanayicilerin bundan kaçındığını, bu yüzden ithalata sıcak bakıldığının altını çizen Güçlü, Devrim arabaları gibi bir çok projenin benzer sebepler ile önünün kesildiğini ve bunun mutlaka araştırılması gerektiğini savunmuştur. Öyle ki yerli otomobil diyince Devrim arabalarını düşünüyor ve benzin bittiği için projenin sonlandığını kabul ediyorsak bunun altında bir sebep mutlaka olmalıdır. Günümüzde dahi tamamı milli bir otomotiv pazarı yaratmak oldukça zor iken 1990’lı yıllarda bunu yakalayan ve üretilen parça malzemelerini tamamen iç piyasadan elde eden bir markanın önünün kesilmesi kafalarda soru işareti yaratıyor. Her şeyi bir kenara bırakıp Hyundai’nin 1967, Devrim’in 1961 yılında başlamış olması bile üzücü gerçeği ortaya koyuyor.
çok beğeniyorum bu modelleri. keşke kapanmasaymış
Rahmetli Menderes’i sudan bahanelerle asanlara bu tesisin kapanmasına imza atanları teslim etmek en iyisi olurdu.