Araç Klima Sistemi Nedir? Nasıl Çalışır?

Araçlardaki klima sistemi; iç mekanı soğutmak, havayı temizlemek ve nemden arındırmak için kullanılır. Her mevsim sürüş konforu sağlayan araç klimaları karmaşık bir yapıya sahiptir. Bu sistem, motorun gücünü kullanarak çalışır ve aracın iç mekanını serinletir. Ancak aracınızdaki klima sistemi, marka ve modele bağlı olarak farklılık gösterebilir. Tüm klima sistemleri düzenli bakım gerektirir ve soğutucu akışkanın periyodik olarak yenilenmesi bu açıdan önemlidir. Aşağıda sıraladığımız adımlar, genel olarak araç klima sistemlerinin çalışma prensibini açıklar. Tipik bir araç klima sisteminde aşağıdaki adımlar yer alır:

1. Kompresör: Klima sisteminin ana bileşeni olan kompresör, soğutucu akışkanı sıkıştırarak yüksek basınçlı bir gaz haline getirir. Kompresör genellikle motora bağlı bir kayış veya elektrik motoru aracılığıyla çalışır.
2. Kondansatör: Kompresörden çıkan yüksek basınçlı gaz, kondansatör adı verilen radyatör benzeri bir bileşene gelir. Kondansatörde soğutucu gaz, havanın yardımıyla ısısını kaybeder ve sıvı formuna geçer.
3. Genleşme Vanası: Sıvılaşan soğutucu gaz, genleşme vanası denilen bir bileşenden geçer. Bu vanada basınç düşer ve soğutucu akışkanın tekrar buharlaşmasını sağlar. Buharlaşma sırasında, gaz sıcaklığı düşer ve çevredeki ısıyı emer.
4. Evaporatör: Evaporatör, iç mekandaki hava ile soğutucu akışkan arasında bir ısı değişimi sağlar. Soğutucu akışkan buharı, evaporatördeki kanallarda dolaşırken iç mekandan geçen hava ile temas eder. Bu süreçte, soğutucu gaz ısıyı emer ve tekrar sıvılaşırken, iç mekan havası soğur.
5. Blower (Üfleyici): Evaporatörün arkasında, soğutulan hava iç mekana üflenir. Üfleyici, klima sisteminden geçen hava akışını sağlayarak iç mekanı soğutur ve havanın dağılımını sağlar.
6. Drenaj: Evaporatörden gelen soğutulmuş hava, iç mekanın nemini de alır. Bu nedenle evaporatörün altında bir drenaj kanalı bulunur ve buharlaşma süreci sırasında biriken nem, bu kanal yardımıyla dışarı atılır.

Araçta Klima Bakımının Önemi

Hayatımızın büyük bir bölümünün içinde geçtiği otomobillerde, klima bakımının yapılmaması durumunda çeşitli arızalar ve sağlık sorunları oluşabilir. Bu sebeple, araç klimasında hiçbir sorun gözükmese bile yılda bir kez bakımının yapılması gerekir. Yıllık bazda ise en az iki kere klima gazının yeniden doldurulması tavsiye edilir. Eğer aracın klimasından kötü kokular gelmeye veya klima istenen sıcaklığa ulaşamamaya başlarsa kontrol vakti gelmiş demektir. Üstelik arıza durumları ve performans düşüklüğü yalnızca araç içerisindeki konforunuzu etkilemekle kalmaz aracın diğer parçalarına da olumsuz yönde etki eder. Klima bakımı düzenli olarak yapıldığında sisteminin düzgün çalışmasını ve verimliliğini sağlar. Doğru çalışan bir klimanın sunduğu faydaları şu şekilde sıralayabiliriz:

Performans ve Serinlik

Düzenli klima bakımı, klima sisteminin performansını ve soğutma kapasitesini optimize eder. Temizlenmemiş veya tıkanmış hava filtreleri, kirli evaporatör, kompresör veya kondansatör gibi bileşenler, klimanın hava akışını ve soğutma etkisini olumsuz etkileyebilir. Bakım yapıldığında, bu bileşenler temizlenir veya değiştirilir, böylece klima sistemi daha etkin bir şekilde çalışır ve iç mekanı daha hızlı ve daha iyi bir şekilde serinletir.

Hava Kalitesi

Klima sistemi, iç mekan havasını temizlemek ve filtrelemek için hava filtreleri kullanır. Ancak bu filtreler zamanla kirlenebilir ve toz, polen, kir, bakteri ve diğer kirleticileri havada dolaşmasına izin verebilir. Düzenli bakım, hava filtrelerinin temizlenmesini veya değiştirilmesini içerir, böylece iç mekan hava kalitesi iyileşir ve sürücü ve yolcuların sağlığına olumlu etki eder.

Uzun Ömür

Klima sisteminin düzenli bakımı, bileşenlerin daha uzun ömürlü olmasını sağlar. Klima kompresörü gibi önemli bileşenlerin temiz ve düzgün çalışması, daha az aşınmaya ve yıpranmaya yol açar. Ayrıca, soğutucu akışkanın seviyesinin ve basıncının kontrol edilmesi, sistemdeki aşırı yüklenme veya hasar riskini azaltır. Bu şekilde, klima sistemi daha uzun süre sorunsuz çalışır ve daha az arıza yapar.

Yakıt Ekonomisi

Klima sistemi, araç motorundan güç alır ve yakıt tüketimini etkiler. Etkin bir klima sistemi, düzgün çalıştığında daha az enerji harcar ve bu da yakıt ekonomisine katkıda bulunur. Temiz hava filtreleri ve optimize edilmiş bileşenlerle, klima sistemi daha az enerji tüketir ve yakıt verimliliği artar.

Önleyici Bakım

Düzenli klima bakımı, potansiyel sorunların erken tespitini sağlar ve önleyici tedbirler almayı mümkün kılar. Bu şekilde, küçük sorunlar büyük arızalara dönüşmeden önce tespit edilebilir ve daha az maliyetli tamirat sağlanabilir.

Bu nedenlerle, araç klima sisteminin düzenli bakımı önemlidir. Klima sistemi için üretici tarafından önerilen bakım planına uymanız, klimanın verimli ve sorunsuz bir şekilde çalışmasını sağlar ve sürüş deneyiminizi iyileştirir.

Çift Bölgeli Klima Nedir?

Çift bölgeli klima, araç içerisindeki farklı bölgelerde farklı sıcaklık ve hava akımı ayarlamaları yapabilen bir klima sistemidir. Genellikle sürücü ve yolcu tarafı olarak adlandırılan iki ayrı bölgeyi etkili bir şekilde kontrol etmek için kullanılır. Sistem, araç içerisindeki farklı konfor tercihlerini karşılamak için oldukça kullanışlıdır. Sürücü ve yolcu tarafında bağımsız olarak sıcaklık ve hava akımı kontrolü sağlamak, her iki bölgede de optimum konforu elde etmenizi sağlar. İşte çift bölgeli klima sisteminin öne çıkan özellikleri:

1. Bağımsız sıcaklık kontrolü
2. Hava akımı kontrolü
3. Otomatik mod
4. Kontrol paneli

Bakımları Yapılmayan Klimanın Zararları 

Klima kullanımı, fayda sağladığı gibi bazı durumlarda zarar da verebilir. Bunun sebebi genellikle bakımların ihmal edilmesi olsa da kişiye bağlı farklılıklar da görülebilir. Örneğin ciltte kuruluk, tahriş ve baş ağrısı gibi hafif rahatsızlıklar klima kullanımında yaygın olarak görülür. Ancak solunum yolu enfeksiyonu ve astım alevlenmesi gibi daha büyük çaplı sağlık sorunlarını tetikleyebilir.

Bu hastalıkların riski, klima sistemi bakımının düzenli olarak yapılması, hava filtrelerinin temizlenmesi ve değiştirilmesi, iç mekanın düzenli havalandırılması ve hijyenik koşulların sağlanmasıyla azaltılabilir. Ayrıca, kişisel hassasiyetlere ve sağlık durumuna dikkat etmek, klima kullanımının sağlığa olan etkilerini azaltmaya yardımcı olabilir.

Solunum Yolu Enfeksiyonları

Klima sistemleri, havayı dolaştırırken iç mekanlardaki bakteri, virüs ve mantar gibi mikroorganizmaların yayılmasına katkıda bulunabilir. Bu durum, solunum yolu enfeksiyonlarına, özellikle soğuk algınlığı, grip ve sinüzit gibi üst solunum yolu enfeksiyonlarına neden olabilir.

Alerjik Reaksiyonlar

Klima sistemleri havadaki toz, polen, küf ve diğer alerjenleri iç mekana yayabilir. Bu durum, alerjik reaksiyonlara ve semptomlara, örneğin hapşırma, burun tıkanıklığı, burun akıntısı, göz kaşıntısı ve deri döküntüleri gibi belirtilere yol açabilir.

Astım Alevlenmeleri

Astım hastaları, klima sistemi tarafından dolaştırılan hava kirliliği ve alerjenlerden etkilenebilir. Klima kullanımı, astım semptomlarının kötüleşmesine ve astım alevlenmelerinin ortaya çıkmasına katkıda bulunabilir.

Kuruluk ve Tahriş

Klima sistemi iç mekan havasını kurutarak, gözlerde, burunda ve boğazda kuruluk, tahriş ve rahatsızlık hissi oluşturabilir. Bu durum, özellikle uzun süreli maruz kalma durumunda rahatsızlık yaratabilir.

Sağlıksız Hava Kalitesi

Klima sistemleri düzenli bakım yapılmadığında ve hava filtreleri düzenli olarak temizlenip değiştirilmediğinde, iç mekanlarda sağlıksız hava kalitesine neden olabilir. Kirli hava filtreleri, mikroorganizmaların ve kirleticilerin dolaşmasına izin verebilir, bu da solunum yolu sorunlarına ve genel olarak sağlığın bozulmasına yol açabilir.

Lejyoner Hastalığı

Hastalığa “Legionella pneumophila” bakterisi neden olmaktadır. Bu bakteriler akciğere yerleşirler ve bunun sonucunda zatürreye yol açabilirler. Klimaların bakterilerle ilişkisi ise nemli ortama sahip olmalarından kaynaklanmaktadır. Nemli ortam nedeniyle bu bakteriler araç klimanızın içerisine yerleşebilirler ve orada çoğalabilirler. Bu nedenle araç klimalarınızın filtrelerinin düzenli olarak temizlenmesi gerekmektedir. Diğer yandan ise filtrelerin orijinal parça olması da önem arz etmektedir.

Kas Ağrıları ve Tutulmalar

Aşırı sıcak havaları yaşadığımız yaz günlerinde terlediğimizden dolayı kaslarımız gevşemektedir. Bu durumda iken araca bindiğimizde ve klimamızı çalıştırdığımızda aniden gelecek olan soğuk hava dalgası vücudumuzda şiddetli kas ağrılarına ve tutulmalara neden olabilirler. Ayrıca bunlara ek olarak araç klimalarımızın direkt olarak yüzümüze vurmasının farklı tatsız sonuçları da olabilir. Bunları ise hapşırma, geniz akıntısı, gözlerde sulanma-yaşarma, kuru öksürük olarak sayabiliriz. Bu sebepten dolayı araç klimalarımızın direk olarak yüzümüze veya vücudumuza üfleyecek şekilde ayarlanmaması gerekmektedir.

Yüz Felci

Araç klimasının kullanımı esnasında direkt olarak yüzümüze ayarlanmasının bahsettiğimiz sonuçlarından farklı olarak başka kötü sonuçları da olabilmektedir. Bu tip kullanım, göz ve beyin iltihabı, bademcik iltihabı ve bazı kas hastalıklarına da sebep olabilir. Ayrıca çok nadiren de olsa yüze çok fazla temas eden araç kliması yüz felcine de yol açabilir.

Benzen Birikimi

Aracımızı park edip bıraktığımızda, aracımızın içerisinde benzen birikimi gerçekleşebilir. Benzen, kansere yol açan zehirli bir maddedir. Camları kapalı bir şekilde gölgede park edilen bir araçta günde 400-800 mg seviyesinde benzen birikebilir. Fakat aracınızı 16 dereceden yüksek bir hava sıcaklığında güneşe koyduysanız, kabinde biriken benzen miktarı 2000 ila 4000 miligrama kadar yükselebilir. Bu seviye ise insan vücudunun zarar görmeyeceği seviyenin tam olarak 40 katıdır. Bunun sonucunda camları kapalı bir şekilde arabaya binen ve klimayı çalıştıran kişiler benzen solumaya başlarlar. Bu toksin ise böbrekleri, kemik dokusunu ve karaciğeri oldukça kötü etkilemektedir. Benzenin vücuttan atılımı ise oldukça yavaş ve zordur. Bu sebepten dolayı araca ilk bindiğimizde mutlaka aracın içerisini havalandırmamız gerekmektedir.

Araç Klimasının Zararlarından Nasıl Korunabiliriz?

• Araca ilk bindiğinizde minimum 2-3 dakika havalandırın. Bu, aracın içerisinde biriken benzenli havayı temizlemenizi sağlayacaktır.
• Aracın klimasının derecesini çok düşürmeyin. Ortamın soğutması ani değil tutarlı gerçekleşmelidir. Ortamda aniden soğutma yaparsınız tutulma gibi sonuçlarla karşılaşabilirsiniz.
• Aracınızın klima filtrelerinin düzenli olarak temizlenmesini veya değişimini sağlayın. Bu sayede araç klimanızda biriken toz, kir veya bakterilerle temas etmekten kurtulabilirsiniz.
• Değişimlerde orijinal ve kaliteli parçalar satın alın.
• Klimadan gelen havayı doğrudan yüzünüze veya vücudunuza yönlendirmeyin. Böylece klimanın sebep olabileceği birçok rahatsızlığın önüne geçmiş olursunuz.
• Klimanızı çalıştırırken aracınızın camlarını mutlaka az da olsa açık bırakın. Çünkü klima aracın içerisinde bulunan havayı kurutmaktadır. Bu da solunum yollarımıza zarar vermektedir. Klimayı kullanırken camlarınızı az da olsa açık bırakırsanız içerideki hava kurumayacaktır.

Bu gibi önlemlerle araç klimasının zararlarından kendinizi ve yolcularınızı korumanız mümkün olacaktır. Unutmayalım ki sağlığımız her şeyden öncelikli olmalıdır.

Araç bakımında dikkat etmeniz gereken diğer parçaları öğrenmek için tıklayın!