Otomotiv üreticileri, teknolojik gelişmelerle birlikte turbo beslemeli araçlar konusunda kendilerini oldukça geliştirdi. Motor hacimleri küçülürken motor blokların verimliliği arttı. Bu sayede araç sahiplerinin istediği düşük yakıt tüketimli ve yüksek motor güçleri bulunan araçlar, hayal olmaktan çıktı. Araçlarda performans konusunda verimlilik sağlansa da zaman zaman arızalar meydana gelir.
Turbo Nedir ve Ne İşe Yarar?
Sürücüler, araç seçerken güçlü motoru olmasına önem verir. Bu noktada bakılan önemli kıstaslardan biri aracın torku ve gücüdür. Turbo şarj sistemi sayesinde araç daha iyi performans sergiler. Turbo, egzoz gazlarının arasında mevcutta bulunan atık enerji ile üreten hava pompasıdır. Pompalar, burada bir iletici görevindedir. Akışkanları bir yerden başka bir yere taşır. Hava pompasında yer alan panellerin bağlı olduğu mil aracılıyla emme bölümünde bulunan pervane harekete geçer. Böylece aracın yanma odasına hava gitmiş olur. Turbodan gelen havayı ise ara soğutucu yani intercooler soğutur. Ayrıca turbo beslemeli araçların verimi atmosferik (turbosuz) motorlu araçlardan daha yüksektir.
Turbo Nasıl Çalışır?
İlk olarak turbo, gücünü elektrikten almaz. Motordan gelen basınçlı egzoz gazları turboda bulunan türbin çarkına iletir. Ardından bağlantı aracı olan mil de türbinle hareket ederek milin ucundaki kompresör çarkını çevirir. Hızlı dönmeye başlayan kompresör havayı emer ve motor silindirine gönderir. Bu noktada yakıtla buluşur ve yakıt zerrecikleri, yanmak için gerekli olan oksijeni elde eder. Turbo beslemeli araçların tasarımında kompresör kısmı temiz havanın girdiği kısmı ifade eder. Türbin kısmı ise yanmış gazların bulunduğu kısmıdır. Ayrıca bu sistemde yanma verimliliği artar. Böylelikle daha iyi bir güç ortaya çıkar.
Turbo, Motor İçi Verimliliği Nasıl Arttırılır?
Turbo beslemeli araçlarda intercooler sayesinde soğutma işlemi uygulanır. Ayrıca daha hızlı şekilde silindire iletilmesine yardımcı olur. Soğuk hale gelen hava, düşük hacimde oksijen yoğunluğunun fazlalığına işaret eder. Bu sayede yanmayı daha verimli bir hale getirir.
Turbo Beslemeli Araçların Arıza Belirtileri
Araçlar için bu sistem oldukça hassas yapıdadır. Turbo egzozdan alınan hava ile motora iletilen soğuk havayla yanma daha verimli hale getirir. Yanmanın daha verimli oluşu, tekerlere aktarılan gücü arttırır. Ancak turboların da bir ömrü bulunur. Bu sebeple zaman zaman arızalanmalar ya da bozukluklar yaşanır. Arızalar, dikkat edildiği takdirde anlaşılır. Eğer aracınızın performansı eskisi gibi değilse ve yakıt tüketimi eskisinden daha fazlaysa burada sorun olabilir. Ayrıca egzozda duman ve rampa çıkışlarında zorlanma varsa turbo arızasından şüphelenmeniz gerekir. Turbolar egzozdan çıkan gazla çalıştığı için yüksek sıcaklığa maruz kalırlar. Burada yağ pompasının önemi de büyüktür. Yağ pompası, parçaları yağlamayı bıraktığında birtakım problemler ortaya çıkar. Yağı doğru zamanda değiştirilmeli ve aracın bakımı esnasında bu noktaya da dikkat edilmelidir. Aksi taktirde turbo milinde boşluk oluşur.
Turbo Arızası Nasıl Kontrol Edilir?
Turbo motorlu araçlar arızalandığında bazı belirtiler sürücüler tarafından fark edilebilir. Örneğin; araç yakıt tüketimi artar, turbodan ıslık sesi yükselir, rampalarda performans düşüklükleri meydana gelir. Bu belirtilerin dışında araçta arıza ışığı yanar ve yağ dumanı oluşur. Turbo mekanik bir parça olduğundan dolayı sürekli yüksek basınç altında tribünlerin dönüşüyle yüksek basınçlı hava ürettir. Bu da zamanla deforme olmasına neden olur. Ayrıca pervaneler zarar görürse de aracın performansı düşer. Bunun sebebi ise zamanla motora yağ karışmasıdır.
-
Hortum ve Rekorlardaki Terleme ve Yağlanma
Yukarıda da bahsedildiği gibi bir hava sıkıştırılması söz konusudur. Hava ısınır ve parçaları kaplayan yağda da ısınmalar meydana gelir. Isınmanın sonucunda yağ buharı oluşur. Hortum ve rekorlarda terleme yaşanır. Bu yağlanma ve terleme, yağ kaçağına dönüşebilir. Bu konuda gerekli takipler yapılmalıdır.
-
Turbo Üzerindeki Yağ Kaçağı
Sistem de yüksek devirde bir dönme meydana gelir. Buradaki yağlama sistemi kritik bir önem taşır. Yağlanma sisteminden turbo mili veya mil yataklarına yağ geliyorsa hassasiyet gösterilmelidir. Periyodik olarak yağı değişmeyen ya da yağ kalitesine önem verilmeyen turbolar arızaya davetiye çıkarabilir.
-
Turbodan Gelen Ses
Eğer turbodan ses geldiyse birtakım problemlerin olması muhtemeldir. Bununla beraber turbo mili ve yataklarında aşınma gerçekleşmiş olabilir. Bu iki yerde boşluk oluşursa türbin de eksenel gezinti taratır ve kanatçıklar salyangoza sürter. Araç, bu haliyle kullanılırsa turboda kitlenmeler yaşanabilir.
Turbo Basıncı Hangi Şartlarda Değişir?
Intercooler (ara soğutucu) sayesinde turbodan alınan verim daha da artar. Turbo ünitesindeki sıcak havayı içinden geçirerek soğutur ve havanın yoğunluğu artar. Silindirlere daha çok hava iletilirken turbonun basıncı da artar.
-
Selenoid Valfi Kontrolü
Selenoid valfi arızası, turbo basıncının düşmesindeki en mühim faktörlerden biridir. Bu valfler elektromekanik vana özelliğini de taşır. Elektrik enerjisi ile çalışırken gaz, su, yağ gibi akışkanların geçişini elektromıknatıs denetimine tabii tutar. Eğer selenoid valfi arızalı olursa turbodaki basınç düşer.
-
Wastegate Valfi Kontrolü
Bu valf sistemi turbo basınç miktarını denetler ve ayarlar. Wastegate valfi, ECU sistemi üzerinden denetim altında tutulan turbo boost selenoid tarafından komutu alır. Panellerin harekete geçmesi için ihtiyacı olan egzoz gazını, turbonun egzoz çıkışına yöneltir. Böylelikle turbo basıncı sabit kalır. Bu noktada bir arıza oluşursa turbo basıncı düşer.
Uzun Ömürlü Turbo için Yapılması Gerekenler
Öncelikle buradaki kritik konu aracın devamlı bakımının yapılmasıdır. Böylelikle turboda oluşacak büyük hasarlarında önüne geçilir. Ayrıca araç, ilk çalıştığında da turboyu zorlamamak ömrünü uzatır. Uzun yollarda aşırı hızlı gitmek turbonun ömrünü kısaltır.
-
EGR Valfi Temizliği ve Kontrolü
EGR valfi, kirli ya da arızalı olursa turbo basıncı düşebilir. Bu valfin amacı, yanmamış durumda olan egzoz gazını ayrıştırmak ve yanma odalarına yine göndermektir. Böylelikle yanma odalarındaki patlama verimi artar. Fakat EGR valfleri zamanla egzoz gazlarının kurumları tarafından kirlenir. Valfler, kurumlardan arındırılmazsa zamanla bozulmasına yol açar. Bu sebeple düzenli olarak temizlenmeli ve gerek gördükçe değiştirilmelidir.
Turbo Beslemeli Araçlar Hakkında Bilinen Yanlışlar
Zaman zaman turbo beslemeli araçlar hakkında birtakım yanlış bilgiler olabiliyor. Bu yanlış bilgiler, araç alırken sürücülerin fikirlerini olumsuz yönde etkileyebiliyor. Örneğin; turbo beslemeli araçların hızlı bozulduğu ve daha az yakıt harcadığı iddia edilir.
-
Turbo Beslemeli Araçlar Hızlı Bozulur
Karmaşık sistemli yapılar genellikle bozulmaya daha meyillidir. Atmosferik araçlar daha basit iletim yapısına sahiptir. Bu yüzden daha az sorun çıkma oranına sahiptir. Fakat turbo beslemeli aracınıza iyi bakarsanız uzun yıllar kullanma ihtimaliniz olur. Bu sebeple toplumda sıkça karşılaşılan “turbo beslemeli araçların hızlı bozulduğu” iddiası, aracın kullanımı ve bakımıyla yakından ilgilidir.
-
Turbonun Soğuması için Uzun Süre Beklenir
Fabrika tarafından üretilen turbo araçlarda uzun süre beklemeye gerek yoktur. Yapısı gereği turbo beslemeli araçlar fazla yorulmaz veya ısınmazlar. 10 ila 20 saniye beklemek yeterli gelecektir.
-
Turboyu Araca Takmak Kolaydır
Eğer aracınızda turbo yoksa monte edilmesi biraz karmaşık bir süreçtir. Bu konudaki en doğru tercih alanında uzman kişilerle doğru parçaları seçerek araca uygun koşullarda yerleştirmek olacaktır.
-
Turbo Sayesinde Araç Az Yakar
Turbo beslemeli araçlarda verimlilik yüksektir. Az yakmasındaki durum ise motor hacmine bağlıdır. Doğru bir orantı ile araca monte edilirse üretilen güçte artış olur. Tabi, bu güce erişmek içinde turbo çalışır ve yakıt tüketimi de bu noktada artış gösterir.
Eğer ki bu içeriği beğendiyseniz “LPG Kullanmak Turboya Zarar Verir mi?” başlıklı yazımıza göz atmayı unutmayın.