Euro NCAP çarpışma testlerine bugün çok güveniyoruz. Öyle ki, yeni bir araba alırken hemen “Euro NCAP’ten kaç yıldız almış” diye bakıyoruz. Elbette Euro NCAP, çarpışma testleri yapan tek mühendislik şirketi değil. Dünya genelinde çok sayıda test kurumu var. Ama Euro NCAP, marka olmayı başardı. Neyse söz konusu çarpışma testlerinin geçmişi nasıl acaba? İlk kez kimin aklına geldi araçları teste sokmak? İlk çarpışma testlerini kim yaptı? Süreyya İzgi, çok keyifli bir araştırma ile karşınızda…
Güvenliği “çarpışan arabalarda” öğrendik
Trafikte güvenlik kavramı, otomobillerin sayısının artmaya başlamasıyla beraber gerekliliğini göstermişti. Otomobillerin güvenliğinin çarpışma testleriyle sağlanabileceğine ilk fark edenlerse günümüzün güvenlik sembolleri Renault ve Mercedes-Benz olmuştu.
At arabası ve bisikletten hallice değil de bildiğimiz anlamda otomobillerin çoğalmaya başlamasıyla tanışılan trafik kazaları, otomobil literatüründe güvenlik ve ardından da çarpışma testleri gibi hiç duyulmamış kavramların doğmasına yol açtı. Bunda tabii ki, bugün üzerinden 100 yıl geçen ilk ölümlü trafik kazasının rolü vardı. Faytonların hakim olduğu dünyada henüz trafik kazası adı verilmeyen olaylar yaşanıyordu ama genelde talihsizlik olarak değerlendiriliyordu.
Çarpışma testlerini Mercedes ve Renault başlattı!
Sebep sonuç ilişkisi araştıran pek çıkmıyordu. Otomobiller çoğaldıkça her marka değilse de konuya ‘erken uyanan’ üreticiler, otomobillerle belli koşullarda yapacakları çarpışma testleri sonucunda elde edilecek verilerin daha güvenli araçlar geliştirilmesini sağlayacağını fark etti.
O yıllarda henüz bugünkü EuroNCAP gibi markalardan bağımsız kuruluşlar olmadığı için firmalar tarafından endi bünyelerinde gerçekleştiriliyordu. Ama yine de 1950’li yıllara kadar trafik kazalarından sağ olarak kurtulabilmenin sadece şansa bağlı olduğu kabul ediliyordu. Emniyet kemerinin bile sadece jetlerde kullanıldığı düşünülürse!
İlk olarak beton duvarlara çarptılar
Kayıtlarda ilk çarpışma testlerinin Mercedes-Benz ve Renault tarafından gerçekleştirildiği görülüyor. Mercedes, 1930’lu yıllardan itibaren çarpışma testleri yaparken otomobilleri beton duvarlara çarptırarak deniyordu. Testlerin ardından mühendisler, otomobilleri inceleyerek yolcuların daha az zarar görmesini sağlayabilecek fikirleri tartışıyorlardı. Savaş yıllarında kimsenin bu sorunla uğraşacak vakti olmadı. Ama sonraki yıllarda kayda değer gelişmeler gözlendi. 1951 yılında çarpışma testleri hala beton duvarlara karşı yapılıyordu. Mercedes’in 170S modeli, fotoğrafta görüldüğü üzere 50 km/s hızla çarptığı beton duvarda burnunu kaybederken kabin formunu korumayı öğrenmeye başlıyordu.
Volvo emniyet kemeri sunmaya başlıyor
Bu sırada 1956’da Volvo da emniyet kemerini tanıtıyordu. Aslında emniyet kemeri otomotiv dünyasına ilk olarak 1903 yılında girmiş. Gustave Liebau adında Fransız bir mucit, arabalarla yapılabilecek kazalarda insanların zarar görmesini nasıl engelleyebileceğini düşünerek emniyet kemeri fikrini ortaya atmış. Hatta atmakla kalmamış bizzat uygulamış. Fakat her ne kadar başarılı prototipler geliştirse de, ortaya koyduğu fikir otomotiv firmaları tarafından maliyetli olduğu gerekçesiyle kabul görmemiş. 1930’larda konunun önemini kavrayan doktorlar, araçlarına emniyet kemeri görevi yapacak kuşaklar bağlatmış. Amerika’da Colorado Eyaleti Tıp Birliği 1953 yılında tüm otomobillerde emniyet kemerinin kullanılması için bir bildiri yayımlamış. İki sene sonra Kaliforniya Araç Kanunu, araç kullanmak için emniyet kemeri takmayı zorunlu kılarak geri dönülmez o süreci başlatmış. Ama en önemli güvenlik ekipmanının standart haline getirilmesi Volvo sayesinde olmuş.
Renault otomobilleri kamyonlara çarptı!
Renault ise 1955 yılından itibaren yaptığı denemelerde ilk zamanlar önünde bir paravanın bulunduğu kamyonla test otomobilini çarpıştırıyordu. O dönemde bu iş için yatırım organize edilen çarpışmalardan ibaretti. Bugünkü gibi çarpışma stüdyo ve laboratuvarları hayal bile edilemediğinden testler açık alanlarda, kullanılmayan yollarda yapılıyordu. Bu testlerde kimi zaman kadavralar, kimi zaman da hayvanlardan yararlanılıyordu.
Güvenliği hep ön planda tutan Mercedes’in bile ürettiği her otomobile emniyet kemeri koyması 1961’i bulmuştu. Göründüğü gibi bugün varlığını doğal karşıladığımız temel teknik gelişmeler, günümüzdeki hızdan çok uzak şekilde 10’ar yıllık periyotlarla gerçekleşebilmiş.
Ve Euro NCAP kuruluyor
Zira, EuroNCAP’in kurulması için Avrupa devletlerinde kulisler de European Experimental Vehicles Committee (Avrupa Deneysel Araçlar Komitesi-EEVC) tarafından ancak 1971’de başlayabildi. Amerika’daysa National Highwa Traffic Safety Administration (NHTSA), New Car Assesment Programme (NCAP) çarpışma testlerine ancak 1979’da başlayabildi.
Renault’nun her modeli beş yıldız aldı
Yirmibirinci Yüzyılın ilk 5-6 yılında çarpışma testlerinden 5 yıldız almak sadece Renault’ya mahsustu! Öyle ki Fransız marka, EuroNCAP çarpışma testlerinden 5 yıldız almış modellerini birbirleriyle çarpıştırarak reklam filmi bile çekiyordu. Bugün birçok marka, EuroNCAP testlerinden 5 yıldız almayı başarıyor. Sadece 10 yıl öncesinde alması bir “mesele” olan 5 yıldız, bugün ise almaması “mesele” olan bir zorunluluk durumunda. Güvenliğin olmazsa olmazlarını ifade ediyor. Artık hepimiz biliyoruz ki, otomotiv endüstrisi bugünlere çarpışa çarpışa geldi…
